BAB 6 Kepelbagaian Agama: Mencari Titik Pertemuan
HASIL PEMBELAJARAN • Pada akhir kuliah ini, para pelajar dapat : 1. Memupuk kefahaman tentang kepelbagaian agama di Malaysia; 2. Memahami kepercayaan agama utama di Malaysia; 3. Mengamalkan nilai tolak ansur dalam konteks kebebasan beragama di Malaysia; •
SKOP KULIAH • Definisi dan rasional agama • Mengapakah manusia beragama? • Peranan agama • Penggolongan agama • Agama-agama di Malaysia • Mencari titik pertemuan
Pengenalan • Agama – fenomena penting dalam kehidupan manusia; membantu manusia mengenal Tuhan serta memberi kesejahteraan hidup. • Di Malaysia – identiti berasaskan kelompok etnik & kelompok agama.
Mengapakah Manusia Beragama? • Pemikiran tentang agama telah wujud dalam diri manusia semenjak mereka lahir. • Faktor keselamatan: kuasa agung yang dipercayai akan menjaga keselamatannya. • Agama merupakan ciri yang membezakan kelompok manusia. • Menurut Durkheim (1915) kepercayaan dan amalan yang sama dalam sesuatu agama akan menyatukan semua anggota yang menganutinya dalam satu komuniti bermoral.
Peranan Agama 1. Agama sebagai sumber nilai moral 2. Penyatuan 3. Pendorong dan Pengesahan Program Pembangunan 4. Menumbuhkan Semangat Kebangsaan 5. Perpaduan nasional 6. Kewujudan tamadun 7. Fungsi pemerintahan 8. Mengembangkan kesenian
PENGGOLONGAN AGAMA 1. Agama Samawi Agama yang bersumberkan wahyu Tuhan; agama Islam, Kristian & Yahudi. 2. Agama Ciptaan Manusia (Agama Alam) Agama yang lahir dalam kebudayaan, dibentuk oleh falsafah masyarakat dan dirumuskan oleh ahli fikir masyarakat seperti agama primitif, animisme, Buddha, Hindu, Sikh, Konfucius, Tao, Shinto dan Mesir kuno.
AGAMA DAN CIRI-CIRINYA • • • • • • • •
Agama Islam? Agama Buddha ? Agama Hindu ? Agama Kristian ? Agama Sikh? Animisme? Ajaran Konfucius? Ajaran Tao?
Agama di Malaysia Sikh
Kristian
Agama
Hindu
Islam
Kepercayaan di Malaysia Buddhisme
Animisme
Kepercayaan
Konfusius
Taoisme
Agama Islam • Latar belakang – Dianuti lebih dari 60% masyarakat Malaysia.
• Asal Usul – Seseorang yang beragama Islam bermakna berserah diri dan mengikut perintah Allah SWT serta mencontohi Nabi Muhammada SAW.
• Sumber utama - Al-Quran & hadis Rasulullah SAW, serta ijtihad, ijmak, qiyas, syura dan sebagainya.
Sambungan…Agama Islam
Prinsip • Mementingkan keharmonian dan mengiktiraf perbezaan. • Ciri-ciri sistem ekonomi Islam (menolak monopoli, eksploitasi, menindas, memeras) • Aspek politik - Islam mementingkan musyawarah dan keadilan. • Aspek sosial - Islam mementingkan kehormatan. • Kebebasan beragama dalam Islam. • Mementingkan ilmu pengetahuan. • Konsep Halal
Sambungan… • Perayaan –Hari raya Aidilfitri –Hari raya Aidiladha –Maulidur Rasul –Maal Hijrah –Nuzul Al-Quran
Agama Buddha • Latar belakang – Agama ke dua terbesar di Malaysia. – Majoriti penganut dari etnik Cina. – Ramai berpegang kepada mazhab Buddha Mahayana. – Ada juga yang berpegang kepada mazhab Theravada terutama bagi komuniti Thai.
Sambungan…Agama Buddha
• Asal Usul – Diasaskan oleh Siddharta Gautama. – Mendapat ilham di bawah pokok Bodhi. • Ajaran; – Lebih mementingkan aspek moral. – Satu bentuk perjalanan kerohanian melalui jalan 8 lapis. – Objektif adalah untuk mencapai Nirvana.
Sambungan…Agama Buddha
• Prinsip – Ajaran terpentingnya adalah menghormati kehidupan tidak kira manusia, tumbuhan mahupun haiwan • Perayaan – Hari Wesak
Agama Hindu • Latar belakang – Dianuti oleh sebahagian besar masyarakat India. • Asal usul – Mengalami evolusi semasa zaman tamadun Lembah Indus. • Sumber – Kitab Veda, Upanishad, Mahayana dan Mahabrata membentuk Etika Hindu. – Objektif adalah untuk mencapai Moksha.
Sambungan…Agama Hindu
• Prinsip - Konsep trimutri (3 dewa utama): 1. Dewa Brahma (pencipta) , 2. Dewa Vishnu (memelihara) 3. Dewa Siva (memusnah) - Sistem kasta
Sambungan…Agama Hindu
• Perayaan – Deepavali – Thaipusam – Ponggal
Agama Kristian • Latar belakang – Agama Kristian menganggap Jesus sebagai jelmaan tuhan. – Penganut Kristian percaya kepada doktorin Triniti iaitu Tuhan, Anak Tuhan dan Roh Kudus. • Asal usul – Mazhab daripada kepercayaan orang Yahudi yg menerima Jesus sbg kristus. • Sumber – Bible: Perjanjian Lama, Perjanjian Baru
Sambungan…Agama Kristian
• Prinsip – Setiap manusia dikehendaki mengikut peraturan moral yang ditetapkan oleh Tuhan. – Pembaptisan – Eukaris • Perayaan – Krismas – Easter – Good Friday
Agama Sikh • Latar belakang – Dianuti oleh masyarakat Punjabi. – Identiti mereka memakai serban, berjanggut panjang. – Nama bagi lelaki berakhir dengan Singh bermakna singa. – Nama wanita menggunakan Kaur bermaksud puteri.
Sambungan…Agama Sikh
• Asal usul – Diasaskan oleh Guru Nanak pada 1469M. – Kemudian dikembangkan oleh orang Guru lain. • Sumber – Kita dikenali Sri Guru Granth Sahib Ji. – Tempat ibadat dipanggil Gurdwara.
Sambungan…Agama Sikh
• Prinsip – Penganut Sikh mengamalkan prinsip 5K: • Kesh (berambut panjang) • Kangha (sikat) • Kara (gelang besi) • Kirpan (pedang kecil) • Kachera (seluar pendek khas) • Perayaan – Vaisakhi
Simbol 5K
Animisme • Latar belakang – Animisme adalah kepercayaan yang melibatkan pemujaan roh dan semangat alam semula jadi. – Penganutnya menyembah batu, pokok, sungai dan lain-lain • Asal usul – Diperturunkan secara turun temurun dari generasi ke generasi (agama nenek moyang).
Sambungan…Anismisme
• Sumber – Wujud dari sifat semula jadi manusia yang mencari Tuhan/pencipta. • Prinsip – Semua objek memiliki jiwa. – Percaya kepada kuasa makhluk halus. • Perayaan – Bergantung pada masyarakat yang berkenaan. Misalnya orang Melayu dulu menyambut perayaan puja pantai.
Ajaran Konfucius • Latar belakang – Confucianism diasaskan di China pada 2500 tahun lepas oleh seorang Guru falsafah – Konfucius lebih kepada etika dalam kehidupan. – Diamalkan oleh ramai etnik Cina di Malaysia. – Amalan yang disarankan adalah sifat-sifat baik – Sering diamalkan bersama dalam agama Buddha.
Sambungan…Ajaran Konfucius
• Asal usul – Ajaran dibawa oleh tokoh bernama Kung Chiu dan kemudian dikenali dengan Kung fu-tze. – Beliau seorang yang minat belajar dan kemudian mempunyai ramai pengikut.
Sambungan…Ajaran Konfucius
• Sumber – Buku Analekta atau dipanggil juga Lun Yu. • Prinsip – Kod moral yang ditekankan adalah beretika, kemanusiaan dan kasih sayang. – Misalnya, perasaan perikemanusiaan terhadap orang lain. – Mementingkan harga diri dan lain-lain.
Ajaran Tao • Latar belakang – Dianuti oleh ramai orang Cina di dunia dan di Malaysia. • Asal usul – Ajaran Tao diasaskan oleh Lao Tze. – Ajarannya bertentangan dengan Confucius.
Simbol Taoisme Yin (-ve) dan Yang(+ve)
Sambungan…Ajaran Tao
• Prinsip – Ajarannya menyeru kepada keharmonian keadaan semula jadi dan menganggap manusia adalah buruk. – Wujud ajaran berkaitan Feng Shui, Yin Yang. • Sumber – kitab Tao Te Ching dan kitab Chuang Tzu
Kesan Gagal Menguruskan Agama yang Pelbagai • Konflik Agama – Cth di Myanmar, Syria, Rwanda dll
IMPLIKASI KITA DI MALAYSIA: • Mencari Titik Pertemuan Melalui Agama
CARA MENGATASI KONFLIK AGAMA & MENCARI TITIK PERTEMUAN • Dialog antara agama. • Mengharmonikan hubungan antara pelbagai komuniti agama. • Menangani ekstremisme agama.
KESIMPULAN
Perkongsian harmoni, nilai-nilai agama Islam & nilai agama lain yang mempunyai banyak persamaan, diterima dan diamalkan merupakan asas yang kukuh untuk membina sebuah masyarakat yang bersatu padu.
OBJEKTIF 1. Memahami konsep segregasi dan integrasi dalam konteks hubungan etnik di Malaysia. 2. Menilai peranan kerajaan dalam mengeratkan hubungan etnik di Malaysia. 3. Menghargai peranan masyarakat dan NGO dalam konteks hubungan etnik di Malaysia
DEFINISI SEGREGASI DAN INTEGRASI Segregasi
Pengasingan antara satu kumpulan etnik dgn kumpulan etnik yg lain. Kesan dasar pecah dan perintah British Pengasingan berlaku dalam dalam beberapa keadaan; • tempat tinggal • jenis pekerjaan • sistem persekolahan • penerbitan akhbar
INTEGRASI Merupakan satu proses bagi mewujudkan satu identiti nasional dalam kalangan etnik yang terpisah dari segi agama budaya, sosial, dan kawasan penempatan.
DARI PENGASINGAN KE PENYATUAN • Sebelum merdeka,
Tanah Melayu telah melaksanakan dasar pecah dan perintah di bawah penjajahan British.
• Dasar ini mewujudkan segregasi dalam kalangan etnik yang mengukuhkan kuasa politik dan ekonomi British di Tanah Melayu. • Justeru, bagi memupuk perpaduan di kalangan rakyat, Malaysia mengutamakan integrasi.
• Integrasi merupakan suatu proses yang komplek dan tidak
dapat dicapai di dalam waktu yang singkat. • Tahap-tahap hubungan etnik dilihat dari segi darjah kedekatan bermula dengan hubungan terpisah, iaitu segrasi sehingga hubungan yang terbentuk sebati iaitu amalgamasi.
• Hubungan yang rapat mampu mengurangkan konflik dan mengutamakan persefahaman serta mewujudkan perpaduan antara pelbagai etnik.
CABARAN DALAM MEMUPUK INTEGRASI DI MALAYSIA Prasangka Faktor yang mencetuskan perpecahan
Perkauman Diskriminasi Streotaip Rasisme Etnosentrism
Sambungan;
Kumpulan masyarakat
pendapatan
Kemahiran kerja
Kedudukan lokasi kelas
Taraf pendidikan
Sambungan,
Kos hidup meningkat
Keterpinggiran & ketidaksama rataan
kemiskinan
Perkhidmatan awam kurang memuaskan
Pengangguran
• Namun,
Malaysia sering dijadikan contoh kepada negara lain kerana berjaya mewujudkan keharmonian dalam kalangan etnik. • Kejayaan ini merupakan usaha kerajaan yang bersifat top-down dan disokong oleh pihak swasta, NGO dan rakyat sendiri yang bersifat bottom-up. • Usaha ini dipelepori oleh kerajaan untuk pastikan kestabilan politik dan keadilan sosioekonomi serta kestabilan politik.
PERANAN KERAJAAN Memupuk semangat hubungan etnik yang harmoni telah menjadi agenda utama kerajaan yang dilaksanakan melalui dasar-dasar tertentu. •
• Pelbagai agensi kerajaan yang dipertanggungjawabkan untuk memastikan usaha menyatupadukan masyarakat pelbagai etnik. Antara usaha yang dirancang dan dilaksanakan ialah;
•Jabatan Perpaduan Negara dan Intgerasi Nasional (JPIN). • Dasar- dasar Kerajaan. • Strategi Persefahaman Politik. • Strategi Keseimbangan Ekonomi. • Strategi Sistem Pendidikan • Strategi Penggunaan Bahasa Kebangsaan. • Strategi Kepercayaan Agama. • Strategi Kebudayaan •Strategi Integrasi Wilayah • Strategi Keselamatan • Strategi Pembangunan Kawasan • Strategi Penggunaan Tenaga Manusia • Strategi Media Massa • Strategi Kesukanan • Strategi Perpaduan dan Pertubuhan Sukarela • Strategi Penyelidikan dan Penerbitan Bahan Bacaan • Strategi Pemantauan isu-isu semasa dan konflik • PANEL DAN JKPPN • Strategi Program dan aktiviti Perpaduan • Memperkasakan sekolah kebangsaan/
Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional (JPNIN)
Dasar-Dasar Kerajaan
Strategi Persefahaman Politik
• Bertanggungjawab memupuk dan memelihara perpaduan antara etnik di negara ini.
• Merangka & memberi penekanan dasar dlm bidang sosioekonomi - menjurus kpd perpaduan. • Cth. Dasar Pendidikan Kebangsaan, DEB, Dasar Kebudayaan Kebangsaan, Rukun Negara, Dasar Pembangunan Negara, Dasar Wawasan Negara dan Dasar Sosial Negara.
• Memupuk perpaduan negara berasaskan peruntukan dalam perlembagaan. • Merangkumi sistem kerajaan persekutuan, Demokrasi Berparlimen, Raja Berperlembgaan, Kedudukan Raja-raja Melayu, Bahasa Kebangsaan, Hak Asasi Manusia, Hak Istimewa Bumiputera, dan lain-lain.
Keseimbangan Ekonomi
Sistem Pendidikan
Penggunaan Bahasa Kebangsaan
• Mengimbangkan kedudukan sosioekonomi antara etnik dan wilayah , mengurangkan pengenalan etnik berdasarkan kaum. • Mengurang dan membasmi kemiskinan tanpa kira kaum dan wilayah.
• Menyemai semangat perpaduan dan menanamkan sikap dan nilai yang dapat melahirkan kesedaran nasional. • B. Melayu sebagai bahasa perantaraan. • Menyeragamkan kurikulum, peperiksaan, persijilan.
• Penggunaan satu bahasa membolehkan pelbagai etnik berkomunikasi antara satu sama lain dengan selesa.
• Perlembagaan dan Rukun
Negara menjamin bahawa rakayat Malaysia bebas menganut agama dan kepercayaan masing-masing. • Walaupun agama Islam agama Persekutuan, tetapi agama lain dilindungi oleh perlembagaan.
• Mewujudkan kebudayaan nasional yang menjadi milik bersama rakyat negara ini sebagai asas pembentukan bangsa, jati diri nasional dan perpaduan. • Tiga prinsip Dasar Kebudayaan Kebangsaan; 1. Berteraskan kebudayaan rakyat asal rantau ini. 2. Unsur-unsur kebudayaan lain yang sesuai dan wajar. 3. Islam menjadi unsur penting. • Kebudayaan sukuan yang lain bebas di amalkan selagi tidak jejaskan kesopanan dan kesusilaan.
Kepercayaan Agama Kebudayaan
• Melakukan penambahbaikan dalam sistem perhubungan kebangsaan dan pengangkutan perluasan sistem radio dan televisyen nasional di Sabah dan Sarawak dan Labuan. • Penubuhan pelbagai agensi kerajaan persekutuan di Sabah dan Sarawak. • Mengadakan lawatan pemimpin masyarakat untuk melahirkan integrasi yang kukuh. • Memperluaskan interaksi dan pergaulan antara rakyat di Semenanjung, Sabah & Sarawak. • Menyeimbangkan kemajuan antara bandar dan luar bandar.
Integrasi Wilayah
•Mengatur langkah keselamatan untuk memelihara dan mengekalkan perpaduan. • Mencegah daripada berlakunya ancaman keselamatan negara dan ketenteraman awam iaitu termasuk penguatkuasaan undang-undang ke atas; • Kebebasan bercakap. • Berhimpun dan tubuhkan persatuan. • Tahanan preventif. • Akta Hasutan. • Kawalan penerbitan. • Pemulihan melalui usaha mententeramkan keadaan setelah berlakunya konflik.
Keselamatan
Pembangunan Kawasan •Memajukan penempatan baru dengan mengambil kira aspek perpaduan etnik. • Menubuhkan Rukun Tetangga dan anjurkan aktiviti yang melibatkan semua penduduk tanpa kira kaum dan agama. • Menyediakan prasarana seperti dewan komuniti dan serba guna untuk lakukan aktiviti kemasyarakatan. • Membina perumahan yang mengandungi pelbagai pelbagai kosrendah, sederhana dan mewah.
Penggunaan Tenaga Manusia
• Memastikan agar sebarang lantikan jawatan tidak berdasarkan faktor kaum, agama dan budaya. • Majikan memainkan peranan yang penting menerapkan unsur perpaduan di kalangan pekerja melalui dasar , program dan aktiviti syarikat.
• Menggalakkan interaksi antara pekerja pelbagai etnik bagi mengurangkan sikap prejudis dan salah tanggapan.
Media
Massa Memupuk perpaduan melalui penyampaian maklumat melalui media massa dan elektronik.
Menghubungkan rakyat/masyarakat terpencil di kawasan pedalaman seperti Sabah dan Sarawak.
Kesukanan
Mewujudkan pergaulan dan interaksi sosial bagi memupuk semangat perpaduan dan persaudaraan
Meningkatkan semangat patriotisme dan mencairkan perasaan etnocentrisme.
• Menubuhkan jentera kemasyarakatan seperti Rukun Tetangga dan persatuan penduduk bagi menjayakan penerapan nilai-nilai murni dan perpaduan melalui aktiviti kemasyarakatan
Penyelidikan dan Penerbitan bahan bacaan • Memperbanyakkan penyelidikan tentang perpaduan dan hubungan etnik • Hasil kajian digunakan untuk merangka strategi dan perancangan program berkesan serta mengukur semangat perpaduan
• Mewujudkan mekanisme pemantauan tahap perpaduan dan integrasi nasional secara berterusan dan sistematik.
Pemantauan isu-isu semasa dan konflik Perpaduan& Pertubuhan Sukarela
Panel Penasihat Perpaduan Negara (PANEL) & Jawatankuasa Penasihat Perpaduan Peringkat Negeri
• Bertujuan untuk membincangkan isu perpaduan dan integrasi nasional. • Bertindak sebagai penyelaras kepada agensi lain dan seterusnya bertanggung jawab menasihat, melapor dan mendapatkan persetujuan Jemaah Menteri tentang isu yang berkaitan dengan perpaduan.
(JKPPN)
Program dan aktiviti Perpaduan
• Merangka program pemetaan perpaduan untuk tingkatkan kesedaran dan penghayatan kumpulan sasaran . • Melaksanakan aktiviti berbentuk pendidikan pelbagai budaya yang dicadangkan dalam bentuk kurikulum dan kokurikulum di sekolah. • Mewujudkan latihan dalam bidang komunikasi antara budaya.
• Menyatupadukan rakyat berbilang etnik tanpa mengetepikan sekolah rendah jenis kebangsaan yang telah dipersetujui oleh semua golongan etnik di bawah kontrak sosial.
Memperkasakan Sekolah Kebangsaan
• Berkemampuan mendidik pelajar pelbagai etnik dan juga menanam nilai-nilai perpaduan. • Mempertingkatkan jumlah guru yang memiliki ijazah. 100% di sekolah menengah dan 25 % di sekolah rendah pada tahun 2012. • Memberi kesedaran kepada pelajar tentang kepentingan interaksi antara etnik.
• Memperkenalkan konsep sekolah Wawasan sebagai satu daripada pendekatan alternatif untuk pupuk perpaduan dan integrasi nasional. • Menggabungkan dengan membina dua atau tiga buah sekolah rendah yang berlainan bahasa pengantar.
Memperkasakan Sekolah Wawasan
• Memperkenalkan PLKN bagi menanam semangat patriotisme di kalangan generasi muda. • Memupuk perpaduan etnik dan integrasi nasional. • Membentuk perwatakan positif menerusi nilai-nilai murni.
Memperkenalkan Program Latihan Khidmat Negara (PLKN)
PERANAN MASYARAKAT DALAM KONTEK HUBUNGAN ETNIK Rukun Tetangga
Program
Peranan
IPT
Masyarakat
Penerimaan Budaya
Rumah Terbuka
•Diperkenalkan pada tahun 1975. • Pada peringkat awal, Rukun Tetangga bertujuan untuk mengawal keselamatan di kediaman masingmasing.
Rukun Tetangga
•Visi & Misi: Memupuk persefahaman & bertolak ansur kearah pembangunan bangsa Malaysia yang bersatu padu. • Objektif: Memelihara, meningkat dan kukuhkan perpaduan selaras dengan dasar perpaduan negara berlandaskan Perlembagaan Persekutuan dan Rukun Negara. • Di perkenalkan sebagai langkah untuk rakyat menjaga keselamatan kawasan kediaman dan penekanan terhadap konsep kejiranan. • Melakukan aktiviti kejiranan seperti amalan kunjung mengunjung, sukan, ceramah kesihatan, keagamaan, keusahawanan dan lain-lain
Rumah Terbuka
Di adakan sempena sambutan musim perayaan sesuatu kaum di Malaysia. Masyarakat pelbagai etnik saling berkunjung ke rumah jiran tetangga mereka. Contoh: Perayaan Hari Raya Aidil fitri Tahun Baru Cina Deepavali Krismas Memperlihatkan keharmornian hubungan etnik dan membuktikankan kesepaduan sosial dalam masyarakat berada pada tahap yang tinggi walaupun berlainan agama, etnik dan budaya.
Penerimaan Budaya Masyarakat bukan Melayu seperti Cina dan India termasuk juga etnik bumiputera di Sabah dan Sarawak telah menerima budaya etnik Melayu dari segi pakaian dan makanan. Begitu juga etnik Melayu, menerima budaya daripada etnik lain seperti penggunaan angpau yang terkenal di dalam budaya etnik Cina.
Program IPT • Menggalakkan aktiviti dan program yang menjurus kepada perpaduan dikalangan mahasiswa yang pelbagai etnik. Antaranya; • Menawarkan kandungan kursus di semua IPT yang menitik beratkan aspek pendidikan yang harmoni dalam masyarakat pelbagai etnik. • Mewujudkan Kelab Perpaduan atau Rukun Tetangga - menyemai kesedaran tentang kepentingan perpaduan.
• Mewujudkan Program khidmat Masyarakatmemberi pengalaman dalam memahami kehidupan rakyat Malaysia. • Menerapkan sikap perpaduan dikalangan pensyarah dengan memberi pendedahan tentang kursus Hubungan Etnik.
PERANAN NGO DALAM KONTEKS HUBUNGAN ETNIK • Memainkan peranan untuk mempercepatkan proses hubungan etnik di Malaysia. • Terdapat pertubuhan yang berasaskan etnik seperti Pertubuhan Belia Malaysia, Dewan Perniagaan dan Perusahaan Malaysia. • Barisan kepimpinan yang terdiri daripada pelbagai kaum:-MBM.
• Terdapat pembahagian mengikut kaum seperti pergerakan Belia 4B, Persatuan Belia Tamil, Dewan Perniagaan Melayu Malaysia, Dewan Perniagaan Cina dan Dewan Perniagaan India Malaysia. Persatuan tersebut telah digunakan oleh NGO untuk adakan dialog dan seminar.
Sambungan…PERANAN NGO DALAM KONTEKS HUBUNGAN ETNIK
•Dana dan geran dari pihak swasta dan penubuhan institusi seperti Koridor Raya Multimedia (MSC) & Akademi Sains Negara - penjana pembangunan ekonomi negara, akan memberi banyak peluang pekerjaan kepada semua golongan tanpa mengira etnik.
•Multi Nasional Corporation (MNC)- menaja aktiviti yang memupuk perpaduan dalam kalangan masyarakat pelbagai etnik :- YTL Corporation, Lion Group, Maxis, Berjaya Group dll. •Tajaan atau sumbangan tersebut dikenali sebagai Corporate Social Responsibility (CSR)
KESIMPULAN Usaha ke arah mewujudkan integrasi etnik di Malaysia perlu melibatkan pelbagai pihak dan tidak seharusnya diserahkan kepada pihak kerajaan semata-mata. Pelbagai dasar yang dibuat oleh pihak kerajaan seharusnya disokong oleh masyarakat, NGO ataupun pihak swasta bagi memastikan hubungan etnik sentiasa berada di dalam keadaan harmoni.
Bab 8 PEMERKASAAN PENDIDIKAN KE ARAH KESEPADUAN SOSIAL
Objektif • Selepas mempelajari bab ini, pelajar dapat; 1. Memahami perkembangan sistem pendidikan vernakular di Malaysia. 2. Menghayati kepentingan sistem pendidikan sebagai alat untuk memupuk perpaduan. 3. Menilai pendidikan ke arah kesepaduan sosial.
Pengenalan • Wujud polemik dalam dasar pendidikan di negara ini. • Sistem pendidikan di negara ini – berorientasikan komuniti etnik tertentu yang berkongsi kurikulum yang sama sistem pendidikan berorientasikan Sistem Pendidikan Vernakular (Jenis Kebangsaan).
SEJARAH PENDIDIKAN DI MALAYSIA • Kaitan rapat antara bahasa dan pendidikan ; setiap etnik cuba mempertahan sistem pendidikan masing-masing. • Usaha kerajaan membentuk satu identiti kebangsaan menerusi penggunaan BM sebagai bahasa kebangsaan menjadi sukar. • Sistem ini telah dibentuk semasa era penjajah Inggeris.
Latar Belakang Pendidikan Komuniti Etnik MELAYU
Berasaskan sistem nilai dan adat
Tidak formal
Formal
Tidak Formal Cth: Pondok, madrasah, sekolah agama, sekolah agama rakyat Bahasa melayu & arab bahasa pengantar Sukatan : Al-quran, al-hadis, hal ehwal keagamaan Bebas pemantauan kerajaan british Ada peringkat rendah & menengah Lanjut pelajaran ke Indonesia, India & Mesir
Formal Bahasa melayu bahasa pengantar
Didirikan kerajaan British
Tumpuan kpd membaca, mengira, menulis, ilmu pertukangan, anyaman & pertanian
Lanjut pelajaran ke Maktab Perguruan Sultan Idris Tidak menjawat jawatan tinggi
CINA Sistem pendidikan tersendiri
Tumpuan kpd pemahaman penulisan Cina klasik Bahasa Cina bahasa pengantar
Sebelum 1900
Sukatan pelajaran, guru & buku teks dari China Untuk mengekalkan identiti Dibiayai secara persendirian & persatuan Ada peringkat rendah & menengah
1920-an
Kebangkitan semangat nasionalisme di China
Timbul sentimen anti-imperialis & anti-British
Fahaman Kuomintang & Komunis meresap masuk
Enakmen Pendaftaran sekolah
1924
Pengawalan sekolah cina & kurangkan campur tangan persatuan
Sekolah dapat bantuan kewangan & dipantau kerajaan Usaha kurang berjaya disebabkan penentangan Mendesak British tidak campur tangan dalam pendidikan
INDIA Tidak ada sumber & dana utk tubuh sekolah sendiri British sediakan sekolah vernakular melayu tetapi mereka menolak Sekolah vernakular Tamil ditubuhkan oleh pihak estet Penerapan nilai ketamilan diberi keutamaan Bahasa Tamil bahasa pengantar Sukatan pelajaran & guru dari India Persekitaran serba kekurangan & hanya penekanan sekolah rendah : kurang sambutan
SEKOLAH VERNAKULAR INGGERIS Boleh lanjut pelajaran ke kolej & universiti
Penubuhan Penang Free School
Untuk melahirkan pegawai tadbir rendah
Dipandang tinggi masyarakat
Dimasuki oleh : komuniti Cina di bandar komuniti India di bandar kelas atasan komuniti melayu
Dikuasai mubaligh kristian & Inggeris bahasa pengantar
Era penjajahan di Tanah Melayu (1800-1945) • Sehingga tahun 1920, dua bentuk pendidikan pemerintah British; 1. Pendidikan Inggeris; utk kelompok Melayu kelas atasan & bukan Melayu. 2. Pendidikan vernakular ; utk kelompok Melayu kelas bawahan. Hanya diajar perkara asas 3M. • Komuniti Cina dan India – selain sekolah Inggeris, dibolehkan membangunkan sistem pendidikan sendiri.
DASAR PENDIDIKAN DALAM TEMPOH 19451970 Peringkat ke arah pemupukan semangat kesepaduan sosial dalam bidang pendidikan
Dasar Cheeseman 1946 • Peruntukan pendidikan peringkat rendah secara percuma • Pendidikan Inggeris didedahkan semenjak sekolah rendah • Peluang pendidikan sama kepada golongan wanita
Jawatankuasa Car-Saunders 1947 • Merangka pendidikan tahap universiti di Tanah Melayu • Peluang dibuka kepada komuniti Melayu memasuki pendidikan Inggeris
Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum 1949 • Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris wajib diajar di peringkat sekolah rendah • Sekolah kebangsaan ditubuhkan • Bahasa ibunda masing-masing boleh diajar
Laporan Barnes 1951 • Menyemak dan memperbaiki bentuk pendidikan Melayu • Bahasa Melayu dan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar di sekolah rendah • Sekolah vernakular dimansuhkan dan diganti dengan sistem pelajaran kebangsaan sekolah rendah
Laporan Fenn-Wu 1951 • Mempertahankan kedudukan sekolah Cina • Kedudukan bahasa Cina sebagai bahasa terbesar dunia • Sekolah Cina tidak perlu sukatan pendidikan dari negara China
Ordinan Pendidikan 1952 • Pilihan sama ada bahasa Melayu atau bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar di sekolah rendah • Menjadikan sistem pendidkan sebagai teras penyatuan kaum
Laporan Razak 1956 • Dijadikan Dasar Pendidikan pertama untuk Persekutuan Tanah Melayu • Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar di sekolah rendah & sekolah menengah • Sekolah jenis kebangsaan bebas memilih bahasa pengantar • Penggunaan sukatan pelajaran, sistem peperiksaan, latihan perguruan dan sistem nazir yang sama • Pendidikan menggunakan bahasa Melayu dilanjutkan ke peringkat menengah dan universiti
Laporan Rahman Talib 1960 dan Akta Pendidikan 1961 • Bahasa kebangsaan ialah medium penghubung di Malaysia • Menyeragamkan sistem peperiksaan dan persekolahan • Memberi penekanan terhadap pendidikan teknik dan vokasional • Memberi penekanan kepada pendidikan moral dan keagamaan
SEKOLAH KEBANGSAAN DAN SEKOLAH VERNAKULAR
Kelemahan sistem pendidikan vernakular • Tidak dapat memupuk perpaduan kaum • Murid-murid daripada pelbagai kaum terpisah • Melalui sistem pendidikan yang berbezabeza • Penggunaan bahasa yang berbeza-beza sebagai bahasa pengantar
• Sekolah Kebangsaan memberi peluang kepada semua etnik menghantar anak-anak mereka belajar bersama-sama etnik yang lain (menggalakkan segregasi penduduk) • Kewujudan sistem pendidikan seperti ini memberikan ruang integrasi kepada penduduk melalui sistem kurikulum yang dibentuk.
Sekolah Rendah
Sekolah
Kebangsaan Bahasa pengantar – bahasa Melayu
Sek. Jenis Kebangsaan Bahasa pengantar –bahasa Mandrin/Tamil
Usaha penyatuan etnik dalam pendidikan diteruskan di peringkat menengah dengan Pelaksanaan Program Rancangan Integrasi Murid Untuk Perpaduan
(RIMUP)
PENDIDIKAN MENENGAH
Sek. Men. Harian Sekolah Seni & Sukan
Sek. Men. Jenis Kebangsaan
Sekolah Menengah Sek. Men. Agama
SBP
Sekolah Teknik & Vokasional
Sekolah Kluster
• Sekolah ini terbuka kepada semua kaum dan menggunakan sukatan pelajaran yang sama. • Pengajian dalam bahasa ibunda adalah dibenarkan jika memenuhi syarat (pengekalan identiti menerusi bahasa ibunda masing-masing.) • Peperiksaan besar bagi pendidikan ini ialah Sijil Pelajaran Malaysia yang menentukan haja tuju pendidikan pelajar pada peringkat seterusnya.
Beberapa sekolah awam berkongsi kemudahan yang sama dalam sebuah sekolah Idea Sekolah Wawasan - menggalakkan interaksi yang lebih rapat antara etnik Tujuan & matlamat – • Wujudkan perpaduan • Semangat integrasi • Sifat toleransi & persefahaman • Galakkan interaksi maksimum
PENDIDIKAN PRAUNIVERSITI
Tingkatan 6 -Selama 2 tahun -Menduduki Sijil Tinggi Persekolahan Malaysa
Matrikulasi -Selama 1 atau 2 tahun
(Selepas menduduki SPM)
Diploma -Sekurang-kurangnya 3 tahun
Asasi -Selama 1 atau 2 tahun
INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI
Institusi Pengajian Tinggi
Institusi Pengajian Tinggi Awam
Institusi Pengajian Tinggi Swasta
• Para pelajar berlatarbelakangkan pelbagai aliran peringkat institusi pengajian tinggi • Mereka berasal daripada seluruh pelusuk tanah air dan menjalani kehidupan kampus selama tiga hingga empat tahun atau lebih. • Pelajar mula memahami persekitaran perkongsian. • Ruang untuk para pelajar bergaul antara etnik lebih luas. • Perkongsian dalam pelbagai aktiviti memupuk kepada kesepaduan sosial yang lebih kukuh. • Keadaan ini penting dalam konteks mencapai perpaduan nasional dalam masyarakat pelbagai etnik menjelang tahun 2020.
• Usaha menghalang polarisasi antara etnik. • Kepelbagaian dalam sistem pendidikan negara. • Menekan pemahaman tiga rukun politik cina kepada masyarakat. • Rukun pertama : Mempertahankan pendidikan cina. • Rukun kedua : Mempertahankan penerbitan akhbar cina. • Rukun ketiga : Mempertahankan persatuan cina • Mengemukakan Memorandum Pendidikan Persekutuan Malaya. • Menjadikan pendidikan Cina sebagai satu daripada aliran pendidikan negara.
• Memansuhkan Akta Pelajaran 1961 Seksyen 21 (1B) yang memberi kuasa kepada Menteri Pelajaran untuk menutup atau memansuhkan Sekolah Jenis Kebangsaan. • Membentangkan akta baharu iaitu Akta Pendidikan 1996.
• Mewujudkan pendidikan berdasarkan Falsafah Pendidikan Negara. • Mewujudkan pendidikan berasaskan 1 Malaysia • Menyatukan semula hubungan antara etnik dengan mewujudkan satu jenis sekolah sahaja di peringkat menengah.
Kesimpulan
• Pendidikan – peranan amat dominan dalam proses sosialisasi. • Perlu ada satu titik persamaan dalam dasar pendidikan – agar pendidikan menjadi agen dalam proses pembinaan negara bangsa.
BAB 9: PENGALAMAN HARIAN: MENJALIN KESEPADUAN DAN MELAHIRKAN KEHARMONIAN
Hasil Pembelajaran
• Menerangkan kepelbagaian pengalaman harian yang dapat menyatukan pelbagai etnik • Merasionalisasikan peranan seni sebagai wadah kesepaduan sosial • Menghubungkaitkan peranan media ke arah kesepaduan sosial
Fokus Perbincangan: Pengenalan
Kepelbagaian Makanan Etnik Pemangkin Perpaduan Makanan dan Ruang Sosial dalam Konteks Hubungan Etnik
Kesenian Pelbagai Etnik dan Kesepaduan Sosial
Media dan Kesepaduan Sosial Perkongsian Pengalaman Harian Bersama Kesimpulan
• Malaysia terdiri daripada pelbagai etnik. • Aspek makanan, kesenian dan media memainkan peranan penting secara langsung atau tidak langsung dalam proses membina kesepaduan antara etnik. • Hal ini didorong oleh keadaan saling bergantungan untuk kelangsungan hidup kerana tidak ada individu mahupun kelompok yang sempurna kebolehan, keupayaan dan kehendak naluri mereka dalam usaha memenuhi keperluan hidup masing-masing.
Kepelbagaian Makanan Etnik Pemangkin Perpaduan Masyarakat majmuk
Kepelbagaian makanan
Kesepaduan (makanan dikongsi bersama)
• Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. • Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk menarik dalam industri pelancongan tempatan dan antarabangsa.
Makanan dan Ruang Sosial dalam Konteks Hubungan Etnik
• Keunikan makanan sesuatu etnik telah berperanan menyatukan pelbagai etnik di dalam masyarakat. • Makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. • Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik.
Cara Makan
Masa; pagi, tengahari dan malam – ditempat yang sama – “mamakteria”, kopitiam, warung, dll.
Penggunaan alat; tangan, chopstick, daun pisang, sudu garfu – budaya sepunya.
Fungsi Makanan dan Pembentukan Ruang Sosial
- Ruang Awam - Ruang Bukan Awam
Ruang Awam • Tiada kaitan dengan acara agama/ kepercayaan/ etnik . • Adakala berkaitan dengan acara agama/keraian keagamaan, contoh perayaan/kenduri yang boleh dikongsi bersama.
Ruang Bukan Awam • Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan – contoh makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan/kebudayaan sesuatu kaum.
Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial
• Melangkaui makanan yang berhubungkait dengan larangan agama - melalui tahap kefahaman, persefahaman dan hormat antara satu sama lain. • Menghayati nilai universal “boleh atau tidak boleh” antara kaum.
HINDARKAN BUDAYA DEKAT TAPI JAUH JAUH TAPI DEKAT Contoh: penggunaan telefon bimbit di ruang makan. Duduk semeja tetapi bersembang dengan “yang jauh di mata.”
Kesenian Pelbagai Etnik dan Kesepaduan Sosial
• Kesepaduan sosial menerusi himpunan seni; muzik, nyanyian, tarian, seni lukis, dan lain-lain.
• Rakyat Malaysia terdiri daripada pelbagai etnik yang kaya dengan pelbagai corak seni warisan yang menggambarkan identiti etnik masingmasing. • Penerimaan, penghormatan dan pengiktirafan masyarakat kepada kepelbagaian corak seni tersebut menjadi salah satu unsur penting dalam memupuk kesepaduan sosial.
• Kesepaduan berlaku dalam dua aspek; 1. Kesepaduan sosial yang wujud sewaktu proses penghasilan sesuatu bentuk seni dihasilkan, contoh : penghasilan filem Upin dan Ipin, dll.
2. Kesepaduan sosial dalam produk seni, contoh: karya filem Tan Sri P. Ramlee, dll.
• • • •
Filem “Sini Ada Hantu” adalah hasil gabungan dan kerjasama penggiat seni yang terdiri daripada pelbagai etnik. Lagu “Pergi” nyanyian Aizat dicipta oleh Pete Teo dan diiringi dengan alunan alat muzik cina ‘erhu’. Pelukis keturunan Cina iaitu Chuah Thean Teng telah menjadikan corak batik sebagai medium beliau. Sam Karuna adalah pelukis bukan Melayu yang juga menggunakan batik sebagai medium dalam lukisan beliau.
Media dan Kesepaduan Sosial • Media perlu bekerja dengan dasar yang betul; ketelusan, akauntabiliti, keadilan dan laporan yang bertanggungjawab. (Datuk Seri Najib Tun Razak, Malam Wartawan 2009)
• Peranan Media, antaranya; • Membina kredibiliti/kemakmuran negara. • Agen perubahan sosial – alat interaksi sosial, politik dan ekonomi. • Menyampai maklumat dan mendidik masyarakat.
• Klasifikasi Media; • Cetak – suratkhabar, majalah, buku, novel dan bahan bertaip yang lain. • Elektronik; TV - pengisian program TV ke arah perpaduan sosial. Contoh; melalui kaedah iklan, filem pendek, Upin dan Ipin, Boboiboy, dll.
• Cabaran; • Perkembangan ICT era globalisasi – media alternatif – mengambil alih fungsi media tradisi; • YouTube, • Facebook • Twitter
Perkongsian Pengamalan Harian Bersama
• Aktiviti perkongsian dengan para pelajar mengenai pengalaman hidup dalam konteks interaksi sosial
Kesimpulan
Ruang mencari kedamaian , keamanan dan keharmonian terbuka luas dalam kepelbagaian . MENGAPA MENCARI PERPECAHAN
Bab 10
KESIMPULAN
Pemahaman Konsep HE • Proses-proses rundingan sosial; i. ii. iii. iv.
Akomodasi Akulturasi Amalgamasi Asimilasi
• Gejala yang perlu dihindari; i. ii. iii. iv.
Etnosentrisme Prejudis Streotaip Diskriminasi
KESEPADUAN SOSIAL: USAHA DULU & SEKARANG • INSTITUSI: Penubuhan Jabatan Perpaduan Negara, Kementerian Perpaduan Negara; JPNIN • DASAR: Dasar Ekonomi Baru, Wawasam 2020, Dasar Pelajaran Kebangsaan, Pelan Transformasi Kerajaan; 1Malaysia • TINDAKAN: Rukun Tetangga; Tadika Perpaduan; PLKN; Pelbagai Projek 1 Malaysia
Kursus Hubungan Etnik Wahana Memperkukuh Kesepaduan Sosial • Konsep asasnya: membina kesepaduan sosial ke arah membawa perpaduan & integrasi • Kelompok sasaran: Mahasiswa/I IPT • Kandungan menekankan kepada Kesepaduan Sosial (Kuliah dan Penyediaan Tugasan) • Output: Sebilangan golongan terpelajar yang sedar tanggung jawab mereka terhadap negara • Outcome: Ketaatsetiaan dan patriotisme, melalui kesepaduan sosial
