Nota Kuliah BBM3402 11 13

NOTA KULIAH BBM3402: MINGGU KESEPULUH HINGGA KE-12 STJ hlm. 97 KAEDAH MENGEJA JAWI KATA BERIMBUHAN Imbuhan boleh dibahagikan kepada dua iaitu awalan dan akhiran. AWALAN Imbuhan awalan yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah beR, di-, ke-, meN, se-, dan teR. Dalam tulisan Jawi, imbuhan-imbuhan ini ditulis seperti: i.

Awalan beRAda tiga cara menggunakan imbuhan ini, iaitu:

a.

(

†

) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf (r)

atau (‫) ر‬, seperti: Berantai

@ ðbnãŠi

Berebut

@ @pìiŠi

Berenda

@ @a†äíŠi

Berumah

@ @éßëŠi

Berempah

@ @éÐߊi

Berehat

@ @o°Ši

Berambut

@ @pìjßaŠi

Berendam

@ @â†ãŠi

Beramai-ramai

@ @ðbßa‰MðbßaŠi

2 b.

(„ †) Awalan ini hanya terdapat pada kata ajar dan unjur sahaja

seperti:

c.

(

Belajar

@ @Šuýi

Belunjur

@ @‰ì¬ìÜi

Ši ) Ditulis begini pada semua kata dasar, kecuali yang disebut

pada (a) dan (b) seperti: Beradu

@ @ë…aŠi

Berekor

@ @‰ìØíaŠi

Berdarah

@ @ê‰a…Ši

Berlari

@ @ð‰üŠi

Bercermin

@ @´ßŠŠi

Bernanah

@ @éãbãŠi

Berzikir

@ @‰ðÙ퇊i

Bergolek

@ @ÕîÛ왊i

Berpaling

@ @ÍîÛbÏŠi

Bersalah

@ @éÛbŠi

Berharta

@ @bmŠçŠi

Berjanggut

@ @pìšÌuŠi

Berombak

@ @ÕjßëaŠi

Bermusuh

@ @êììߊi

Berbedak

@ @Ö†iŠi

3

Bertampal

@ @ÝзŠi

Berkumpul

@ @ÞìÐßì׊i bã‰ëŠi

Berwarna

@ ii.

Awalan diAda dua cara penulisan imbuhan ini, iaitu: a. (

c…

) sebagai awalan dan kata depan, ia ditulis untuk kata dasar

yang bermula dengan huruf alif (

a ).

Di Eropah

@ @éÏëŠíc…

Di Assam

@ @ác…

Di Anggola

@ @üìšËc…

Di Amerika

@ @bØíŠßc…

Diakui

@ @ðõì×c…

Diarah

@ @ê‰c…

Dialih

@ @éîÛc…

Diadang

@ @Î…c…

Diacu

@ @ìc…

Atau kata-kata yang bermula dengan huruf vokal o, u, i, e (taling) dan e (pepet) yang berfungsi sebagai alif ditulis seperti di atas: Diolah

@ @éÛëc…

Diikat

@ @oØíc…

4

b.

Dieram

@ @â‰c…

Diubat

@ @oiëc…

Dielak

@ @ÕÜíc…

Diembun

@ @æìjßc…

Diusung

@ @Îìëc…

…

( ) sebagai awalan dan kata depan ini ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf konsonan seperti: Dibayar

@ @Šíbi…

Didukung

@ @Îì×ë……

Difitnah

@ @‫ﺩﻓﺘﻨﻪ‬

Dihalau

@ @ëübç…

Dikaji

@ @ïub×…

Dimakan

@ @å×bß…

Dipikul

@ @ÞìØîÏ…

Dirasa

@ @a‰…

Ditiup

@ @Òìîm…

Di Barcelona

@ @bãìÜîŠi…

Di Dubai

@ @ïi……

Di Ghana

‫ﺩﻏﻨﺎﺀ‬

Di London

@ @æ†äÛ…

5

Dicap

@ @Ñ…

Didaki

@ @ï×a……

Digulung

@ @ÎìÛì™…

Dijual

@ @Þaìu…

Dilambung

@ @Îìjßü…

Dinilai

@ @ðýîã…

Dipinda

@ @a†äîÏ…

Disuap

@ @Òaì…

Diwajah

@ @éuaë…

Di Yala

@ @übí…

Di Campa

@ @bм…

Di Jepun

@ @æìÐu…

Di Kambodia

@ @bí…ìjà×…

Di Norway

ðë‰ìã… @

iii.

Awalan ke-

Ada dua cara penulisan imbuhan ini, iaitu: a.

(‫ ) آﺄ‬Sebagai awalan dan kata depan, ditulis pada kata dasar yang

bermula dengan huruf vokal alif (‫) ا‬. Keagamaan

@ @æõbßb™d×

Keadaan

@ @æõa…d×

6

Keakraban

@ @åiŠÓd×

Keangkuhan

@ @åçìØËd×

Keasingan

@ @åÌîd×

Keanehan

@ @åèîãd×

Keabadian

@ @åí…bid×

Keahlian

@ @´Üçd×

Keamanan

@ @åãbßd×

Kearaban

@ @åiŠÈ×

Ke Ambon

@ @æìjßd×

Ke Atlantik

@ @ÙînäÜmd×

Kata-kata yang bermula dengan huruf vokal i,u, e (taling) dan e (pepet), yang berfungsi sebagai alif ditulis seperti: Keikhlasan

@ @‫ﻛﺄﺧﻼﺻﻦ‬

Keenakan

@ @åÔäíd×

Keunikan

@ @åØîãëd×

Keimanan

@ @åãb¹d×

Keutuhan

@ @åçìmëd×

Keemasan

@ @åßd×

Keempat

@ @oÐßd×

Keibuan

@ @æaìjíd×

Ke universiti

@ î‰ûîãëd×

7 b.

(') sebagai awalan dan kata depan yang ditulis pada kata dasar yang bermula dengan konsonan seperti: Kebolehan

@ @åèîÛìj×

Ke daerah

@ @êŠíõa†×

Ke gelanggang

@ @ÍšÌÜš×

Kejahatan

@ @³çbv×

Kelajuan

@ @æaìuý×

Ke negeri

@ @ðŠšä×

Keresahan

@ @åèŠ×

Ke taman

@ @åßbn×

Ke warung

@ @Îë‰aì×

Kezaliman

@ @åàîÛbÄ×

Keajaiban

@ @²íõbvÈ×

Kepalsuan

@ @æaìÜÐ×

Kewarakan

@ @åljaì×

Keazaman

@ @åߌÈ×

Kecuaian

@ @åíaì‚×

Kefahaman

‫ﻛﻔﻬﻤﻦ‬

Kehalusan

@ @åìÛbè×

Kekalahan

@ @åbØ×

Kemarahan

@ @åç‰bà×

8

Ke padang

@ @Î…bÐ×

Kesetiaan

@ @æõbîn×

Ke Vietnam

@ @áänî÷íû×

Keyakinan

@ @åäîÔî×

Ke zaman

@ @æbߌ×

Ketaatan

@ @³Çbİ×

Kenikmatan

@ @³àÈä× ‫ﻛﻌﺎﺭﻳﻔﻦ‬

Kearifan Ke alam ghaib

@ @‫@ﻏﺎﺀﻳﺐ‬bÈ× ð…ìÈ@lŠÈ×

Ke Arab Saudi iv.

Awalan meNAda lima cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

a.

(‫ )ﻤ‬Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan hurufhuruf

Î~@ë~@t~@‰~@ð@Þ~@æ~@â~

seperti :

Melawat

@ @pëýß

Menamakan

@ @å×bßbäß

Menyanyi

@ @ïqbrß

Mewangi

@ @ïËaìß

Melawa

@ @aëýß

Menyala

@ @übrß

9

Memabukkan

@ @åØÓìib¾

Mengangakan

@ @å×bËbÌß

Merawat

@ @pëaŠß

Meyakini

@ @îÔîß

Menamatkan

@ @åØnßbäß

Mewarnakan

@ @å×bã‰ìß

Merupakan

b.

(‫ ﻤﻤ‬atau

huruf-huruf

‫)ﳑ‬

å×bÏëŠß

Di tulis begini pada kata dasar yang bermula dengan

‫~ ﺏ‬ú ~Ò ,‫ ﻑ‬seperti: Memberitahu

@ @ìçbní¾

Memfitnah

@ @‫ﳑﻔﺘﻨﻪ‬

Memfokuskan

@ @‫ﳑﻔﻮﻛﻮﺳﻜﻦ‬

Memerangi

@ @ïËaŠ¾

Memintal

@ @Ýnäî¾

Memborong

@ @Îë‰ìj¾

Memfatwakan

@ @‫ﳑﻔﺘﻮﺍﻛﻦ‬

Memveto

@ @ìníû¾

Mematuhi

@ @ïçìmb¾

Mempelawa

@ @aëýо

Membenarkan

å׊äj¾

10

c.

(

Áœ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf-

huruf

d.

(

„ ,‫ ﺩ‬,‫ ﺝ‬,‫ ﺕ‬,‫ ﺯ‬,‫ﺵ‬

seperti:

Menempuh

@ @êìÐàäß

Mendulang

@ @ÍÛë†äß

Mendarat

@ @p‰a†äß

Menjamu

@ @ìßbväß

Menduakan

@ @å×aë†äß

Menunjuk

@ @Öì¬ìäß

Mencuci

@ @ïì‚äß

Menjalin

@ @´Ûbväß

Menziarah

@ @ê‰bíŒäß

Mencuba

@ @biì‚äß

Mensyaratkan

@ @åØŠ’äß

±œ) Di tulis bagi kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf ‫خ‬,

‫ ا‬, , ‫ﻍ‬, ‫ﻩ‬

dan kata dasar satu suku kata, seperti:

Mengawas

@ @ëbÌß

Mengurus

@ @ë‰ìÌß

Mengganas

@ @ãbšÌß

Menghilang

@ @ÍÜîèÌß

11

e. (

(

Mengisi

@ @ïîÌß

Mengecil

@ @Ýî‚Ìß

Menggulung

@ @ÎìÛìšÌß

Mengecat

@ @o‚Ìß

Mengelap

@ @ÑÜÌß

/œ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf sin

‫ )ﺱ‬seperti: Menyakiti

@ @î×brß

Menyebabkan

@ @åØjjrß

Menyuluh

@ @êìÛìrß

Menyiasat

@ @obîrß

Menyapu

@ @ìÏbrß

Menyembah

@ @éjàrß

Menyusur

@ @‰ììrß

Menyiram

@ @ârß

Menyokong

Îì×ìrß @ @ @ @ @

@ @ @ @ @

12 i.

Awalan peNAda tujuh cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

a.

( ) Hanya ditulis pada kata dasar ajar dan bagai.

@ @@ŠuýÏ

Pelajar

@ðb™bjÜÏ@

Pelbagai

b.

( ) Ditulis begini pada kata dasar yang dimulai dengan huruf-huruf:

‫ﺝ‬, ‫ ﻝ‬, ‫ ﻡ‬,‫ ﻥ‬,t ,‫ ﺩ‬, , ‫ﺭ‬, ‫ ﺱ‬,‫ ﺕ‬,‫ ﻭ‬,‫ ﻱ‬,‫ ﺯ‬,‫ﻙ‬ seperti:

c.

Pedagang

@ @Í™a†Ï

Pewangi

@ @ïËaìÏ

Peladang

@ @Î…ýÏ

Pekebun

@ @æìjØÏ

Penyanyi

@ @ïqbrÏ

Pesara

@ @a‰bÏ

Pemalas

@ @ÛbàÏ

Peguam

âaìšÏ

(

¯ ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf ba

(

‫ ) ﺏ‬dan ta ( ‫ ) ﺕ‬seperti: Perbesar

@ @ŠiŠÏ

Pertingkat

@ @oØÌîmŠÏ

13

d.

(

À

Perbetul

@ @ÞìniŠÏ

Perbuat

@ @paìiŠÏ

Perbadanan

@ @åã…biŠÏ

Perbanyak

@ @ÕqbiŠÏ

Pertama

@ @âbmŠÏ

Perbaik

@ @ÕíõbiŠÏ

Perbilangan

@ @åÌÜîiŠÏ

Pertunangan

@ @åÌãìmŠÏ

Pertabal

@ @ÝibmŠÏ

) ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf

ú@l Ò seperti: Pemborong

@ @Îë‰ìjàÏ

Pembela

@ @ýjàÏ

Pemadam

@ @â…bàÏ

Pemaku

@ @ì×bàÏ

Pembeli

@ @ïÜjàÏ

Pembuat

@ @paìjàÏ

Pemanah

@ @éãbàÏ

Pemandu

@ @ë†äàÏ

‫ﻑ‬

14

e.

(

± ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf ™,

‫ﺽ‬, ‫ ﺍ‬, ž, ‫ﺥ‬

f.

(

dan kata dasar satu suku kata, seperti:

Pengedar

@ @‰†îÌÏ

Pengukur

@ @‰ì×ìÌÏ

Pengotor

@ @‰ìmìÌÏ

Penggosok

@ @ÖììšÌÏ

Penghasut

@ @pìbèÌÏ

Pengebom

@ @âìjÌÏ

Pengiring

@ @ÍíÌÏ

Pengacau

@ @ëbbÌÏ

Pengoyak

@ @ÕíìÌÏ

Pengeluar

@ @‰aìÜÌÏ

Pengkhianat

@ @睤ī±

Pengelap

@ @ÑÜÌÏ

Pengecap

@ @Ñ‚ÌÏ

/ ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf sin ( ‫) ﺱ‬

seperti: Penyakit

@ @oî×brÏ

Penyikat

@ @oØîrÏ

15

g.

(

Penyabit

@ @oîibrÏ

Penyumpit

@ @oîÐßìrÏ

Penyembur

@ @‰ìjàrÏ

Penyayang

@ @ÍíbrÏ

Penyunting

@ @ÍînãìrÏ

Penyambung

@ @ÎìjàrÏ

Penyokong

@ @Îì×ìrÏ

Á ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf „,

‫ﺩ‬, ‫ ﺝ‬, ‫ ﺵ‬, ‫ ﺯ‬, ‫ ﺕ‬seperti: Penagih

@ @éî™bäÏ

Peninju

@ @ìväîäÏ

Pendua

@ @aë†äÏ

Pensyarah

@ @‫ﺡ‬Š’äÏ

Pendaki

@ @ï×a†äÏ

Penerbit

@ @oîiŠäÏ

Pencari

@ @ð‰b‚äÏ

Penjilid

@ @†îÜîväÏ

Penziarah

@ @ê‰bíŒäÏ

Pencarum

@ @âë‰b‚äÏ

Pencuri

ð‰ì‚äÏ

@

16 ii.

Awalan seAda dua penulisan imbuhan ini, iaitu: a. ( ‫ ) ﺳﺄ‬Ditulis untuk kata dasar yang bermula dengan huruf alif ( ‫ ) ا‬seperti: Seagama

@ @âb™d

Seenak

@ @Õäíd

Seimbang

@ @Íj¹d

Seorang

@ @Ήëd

Seelok

@ @ÖìÜíd

Seunit

@ @oîãëd

Seabad

@ @†id

Seirama

@ @bßaŠíd

Seindah

@ @ê†äíd

Seakrab

@ @lŠÓd

Seulas

@ @Ûëd

Seekor

@ @‰ìØíd

Seiring

@ @ÍíŠíd

Seutas

@ @mëd

Seolah-olah

@ @éÛëa-éÛëd

Seangkatan

@ @³ØËd

Seuntai

@ @ðbnãëd

17

Seandai

@ @ða†ãd

Seiras

@ @Šíd

Seakan-akan

@ @å×a-å×d

Seikhlas

‫ﺳﺄﺧﻼﺹ‬

Seurat

@ @p‰ëd

Seusang

@ Íëd

Ž

b. ( ) ditulis untuk kata dasar yang bermula dengan huruf bukan

‫ﺍ‬

alif ( ) seperti:

Sebuah

@ @êaìj

Sedapat

@ @oÏa†

Sehalus

@ @ìÛbè

Sekali

@ @ïÛbØ

Semanis

@ @îãb

Secepat

@ @oЂ

Segulung

@ @ÎìÛìš

Sejenak

@ @Õäv

Selurus

@ @ë‰ìÜ

Senasib

@ @kî–ä

Sepandai

ða†äÐ

18 iii.

Awalan teR-

Ada tiga cara penulisan imbuhan ini: a.

 

( ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf

ra (‫ ) ر‬seperti: Terasa

@ @aŠm

Teraba

@ @laŠm

Terangkum

@ @âìØËŠm

Terapat

@ @oÏaŠm

Terantai

@ @ðbnãŠm

Teroboh

@ @êìiëŠm

Teracun

@ @æìaŠm

Terotan

@ @åmëŠm

Terombak

b.

(

ÕjßëŠm

‫ ) ﺗﺮ‬Ditulis pada semua kata dasar, kecuali yang tersebut

dalam (a) di atas, seperti: Terambil

@ @ÝîjßaŠm

Tercampak

@ @ÕмŠm

Terelak

@ @ÕÜíaŠm

Terfitnah

‫ﺗﺮﻓﺘﻨﻪ‬

Terhenti

@ @äçŠm

Terjebak

@ @ÕjuŠm

19

Terlontar

@ @ãìÛŠm

Ternampak

@ @ÕиŠm

Terpaku

@ @ì×bÏŠm

Tersalut

@ @pìÛbŠm

Terwarna

@ @bã‰ëŠm

Terbuang

@ @ÎaìiŠm

Terdaki

@ @ï×a…Šm

Terembun

@ @æìjßaŠm

Tergamam

@ @áßb™Šm

Terikat

@ @oØíaŠm

Terkatup

@ @Òìmb׊m

Termakan

@ @å×bߊm

Terolah

@ @éÛëaŠm

Terqada

‫ﺗﺮﻗﻀﺎﺀ‬

Tertanam

bmŠm

20 AKHIRAN Akhiran yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah –an, -i dan –kan. Dalam tulisan Jawi akhiran ini ditulis seperti berikut: i. a.

Akhiran –an Ada tiga cara penulisan akhiran ini iaitu:

æa ) ditulis pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf wau (ë) seperti: (

Buruan

@ @æaë‰ìi

Duluan

@ @æaìÛë…

Getuan

@ @æaìn™

Ibuan

@ @æaìjía

Kayuan

@ @æaìíb×

Maluan

@ @æaìÛbß

Pacuan

@ @æaìbÏ

Satuan

@ @æaìmb

Catuan

@ @æaìmb

Garuan

@ @æaë‰b™

Hiduan

@ @æaë†îç

Jamuan

@ @æaìßbu

Laluan

@ @æaìÛü

Nafsuan

‫ﻧﻔﺴﻮﺍﻥ‬

Raguan

@ @æaì™a‰

Tipuan

@ @æaìÐîm

21

b.

æõ) Ditulis pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf alif (a ) seperti: (

Pembawaan

@ @æõaëbjàÏ

Berdua-duaan

@ @æõaë…-aë…Ši

Jelmaan

@ @æõbàÜu

Lama-kelamaan

@ @æõbßý×-âü

Celaan

@ @æõý

Guna-gunaan

@ @æõbãì™-bãì™

Keadaan

@ @æõa…d×

Pembelaan

@ @æõýjàÏ

Kepura-puraan

c.

æõa‰ìÏ-a‰ìÐ×

æ

( ) ditulis pada semua kata dasar kecuali yang sudah

disebut pada (a) dan (b) di atas: Balasan

@ @åÛbi

Debaran

@ @æŠi…

Harian

@ @åí‰bç

Jualan

@ @åÛaìu

Lanjutan

@ @åmìväÛ

Nukilan

@ @åÜî×ìã

Putaran

@ @æŠmìÏ

22

ii.

Sajian

@ @´ub

Urutan

@ @åmë‰ëa

Cacian

@ @´b

Genggaman

@ @åàšÌ™

Idaman

@ @å߆ía

Kuburan

@ @æ‰ìjÓ

Makanan

@ @åä×bß

Olahan

@ @åëa

Rasukan

@ @åÓìa‰

Tarian

@ @åí‰bm

Warisan

‫ﻭﺍﺭﻳﺜﻦ‬

Zaliman

@ @åàîÛbÃ

Akhiran –i

Ada dua cara penulisan akhiran ini, iaitu:

ðõ) Ditulis begini pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf alif (a ) atau huruf wau (ë ) seperti:

a.

(

Melupai

@ @ðõbÏìÜß

Menandai

@ @ðõa†ääß

Melalui

@ @ðõìÛýß

Menyusui

@ @ðõììrß

23

b.

(

Menyerbui

ðõìiŠrß

Menyertai

@ @ðõbmŠrß

ð) ditulis pada semua kata dasar kecuali yang

sudah disebutkan pada (a) di atas seperti: Mengirimi

@ @ï¹Ìß

Melayani

@ @íýß

Mengatasi

@ @ïmbÌß

Mencurahi

@ @ïç‰ì‚äß

Menggabungi

@ @ïËìibšÌß

Mengidami

@ @ï߆îÌß

Merenungi

@ @ïËìãŠß

Merangkumi

@ @ïßìØËŠß

Mengulangi

@ @ïÌÛìÌß

Memahami

@ @ïàè¾

Menjalani

@ @Ûbväß

Mengasihi

@ @ïèîbÌß

Membasahi

@ @ïèbj¾

Mendalami

@ @ï½a†äß

Menghalusi

@ @ïìÛbèÌß

Mematuhi

@ @ïçìmb¾

24

Mengkagumi

@ @ïßì™bØÌß

Menziarahi

@ @ïç‰bíŒäß

Menjauhi

iii.

ïçëõbväß

Akhiran –kan (

å×) Akhiran ini ditulis untuk perkataan seperti: Adakan

@ @å×a…a

Berikan

@ @åØíŠi

Masakkan

@ @åØÔbß

Carikan

@ @åØí‰b

Fahamkan

‫ﻓﻬﻤﻜﻦ‬

Hentikan

@ @åØînäç

Jauhkan

@ @åØçëõbu

Larikkan

@ @æÚÕí‰ü

Nantikan

@ @åØînäã

Ratakan

@ @å×bma‰

Tanamkan

@ @åظbm

Memperagakan

@ @å×b™aŠÐ¾

Terangkan

@ @åØËŠm

Dalamkan

@ @åؽa…

Elakkan

@ @åØÔÜía

25

Gantikan

@ @åØînä™

Ingatkan

@ @åØnÌía

Kasihkan

@ @åØèîb×

Masukkan

@ @åØÓìbß

APITAN (AWALAN – AKHIRAN) Awalan dan akhiran yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah beR- -an, beR – kan, di- -i, ke- -an, meN- -i, meN- -kan dan peN- -an. Sistem penulisan imbuhan ini kebanyakannya merupakan gabungan penulisan imbuhan awalan dan akhiran yang telah disebutkan sebelum ini. Dalam tulisan Jawi imbuhan apitan ini ditulis seperti berikut: i.

beR-… -an

Ada tiga cara penulisan imbuhan ini, iaitu:

æa MŠi ) Ditulis untuk kata dasar yang berakhir dengan huruf wau (ë ), seperti:

a.

(

Berburuan

@ @æaë‰ìiŠi

Berseru-seruan

@ @æaëŠMëŠŠi

Bertiru-tiruan

@ @æaëmMëmŠi

Bertinju-tinjuan

@ @æaìväîmMìväîmŠi

Bersenda-gurauan

æaëa‰ì™Ma†äŠi

26

b.

(

a

æõ MŠi ) Ditulis untuk kata dasar yang diakhiri dengan

alif ( ), seperti:

c.

Bersuka-sukaan

@ @æõb×ìMÚìŠi

Berdua-duaan

@ @æõaë…Maë…Ši

(

æ MŠi) ditulis untuk semua kata dasar yang tidak disebut

dalam (a) dan (b) di atas:

Beranggapan

@ @åКËaŠi

Bercakaran

@ @æŠ×bŠi

Berembunan

@ @åãìjßaŠi

Bergulingan

@ @åÌîÛ왊i

Berikutan

@ @åmìØíaŠi

Berkumpulan

@ @åÛìÐßì׊i

Bermandian

@ @åí†äߊi

Berbaringan

@ @åÌí‰biŠi

Berdakapan

@ @åÐ×a…Ši

Berfikiran

‫ﺑﺮﻓﻴﻜﲑﻥ‬

Berhamburan

@ @æ‰ìjàçŠi

Berjauhan

@ @åçëõbuŠi

Berlarutan

@ @åmë‰üŠi

27

ii.

Berpasangan

@ @åÌbÏŠi

Bersalaman

@ @åßýŠi

beR-… -kan

Bagi imbuhan ini, awalannya ditulis sama seperti sistem yang terdahulu.

å×) sahaja, seperti:

Sementara akhirannya pula ditulis (

Berasaskan

@ @åØbaŠi

Bercerminkan

@ @åØäîߊŠi

Beremakkan

@ @åØÔßaŠi

Bergincukan

@ @å×ì‚äi

Berjirankan

@ @åØãuŠi

Berlampukan

@ @å×ìнŠi

Bernadakan

@ @å×a…bãŠi

Berpandukan

@ @å×ë†äÏŠi

Berdoakan

@ @å×õbÇ…Ši

Berbuahkan

@ @åØçaìiŠi

Berdasarkan

@ @å׊a…Ši

Berfatwakan

‫ﺑﺮﻓﺘﻮﺍﻛﻦ‬

Berilmukan

@ @å×ìàÜÇŠi

Berkipaskan

@ @åØÐî׊i

Bermandikan

@ @åØí†äߊi

28

iii.

Berorientasikan

@ @åØîbnäî÷í‰ëaŠi

Berkiblatkan

@ @åØnÜjÓŠi

Bersulamkan

@ @åؽìŠi

Berulamkan

@ @åؽëaŠi

di-… -i

Untuk imbuhan ini, awalannya ditulis seperti awalan di-, manakala akhirannya adalah seperti akhiran –i, contoh: Diajari

@ @ðŠuc…

Dicurigai

@ @ðõbší‰ì…

Difahami

‫ﺩﻓﻬﻤﻲ‬

Dihalusi

@ @ïìÛbç…

Dijangkiti

@ @îØÌu…

Dilayani

@ @íü…

Dinasihati

@ @zî–ã…

Dirasai

@ @ðõba‰…

Dibajai

@ @ðõbubi…

Didahului

@ @ðõìÛìç……

Diganggui

@ @ðõìšÌ™…

Diidami

@ @ï߆íc…

Dikuasai

@ @ðõbaì×…

29

iv.

Dimasuki

@ @ïÓìbß…

Dipatuhi

@ @ïçìmbÏ…

Diselubungi

@ @ïËìiìÜ…

Diubati

@ @iëa…

di-… -kan

Untuk imbuhan ini pula, awalannya ditulis seperti kaedah yang terdahulu, contoh: Diadakan

@ @å×a…c…

Dicamkan

@ @åؼ…

Dielakkan

@ @åØÔÜíc…

Digarapkan

@ @åØωb™…

Diilhamkan

@ @åØßbc…

Dikabulkan

@ @åØÛìjÓ…

Dimaklumkan

@ @åØßìÜÈß…

Dipadankan

@ @åØã…bÏ…

Dibiarkan

@ @å׉bîi…

Didendangkan

@ @å؈äí……

Difahamkan

‫ﺩﻓﻬﻤﻜﻦ‬

Diharapkan

@ @åØωbç…

Dijalankan

@ @åØäÛbu…

Diluruskan

@ @åØë‰ìÛ…

30

v.

Dinasihatkan

@ @åØnzî–ã…

Disarankan

@ @åØã‰b…

Ditimbulkan

åØÛìjàîm…

ke-… -an

Bagi imbuhan ini, sistem yang digunakan sama seperti sistem di atas iaitu: Keagungan

@ @åËì™d×

Kecantikan

@ @åÔînä‚×

Keelokan

@ @åÓìÜíd×

Keghairahan

‫ﻛﻐﲑﻫﻦ‬

Keikhlasan

‫ﻛﺄﺧﻼﺻﻦ‬

Kekuatan

@ @åmaìÔ×

Kemaafan

‫ﻛﻤﻌﺎﻓﻦ‬

Kepakaran

@ @æŠ×bÐ×

Kesetiaan

@ @æõbîn×

Keunggulan

@ @åÛìšËëd×

Kebesaran

@ @æŠj×

Kedegilan

@ @åÜ×

Kefahaman

‫ﻛﻔﻬﻤﻦ‬

Kehalusan

@ @åìÛbè×

Kejahilan

@ @åÜîçbv×

31

vi.

Kelajuan

@ @æaìuý×

Kenakalan

@ @åÜ×bä×

Kerajaan

@ @æõbuaŠ×

Ketaatan

@ @³Çbİ×

meN-… -i

Sistem yang sama juga digunakan bagi imbuhan ini:

Mengalami

@ @ï½bÌß

Mencampuri

@ @ð‰ìÐà‚äß

Memahami

@ @ïàè¾

Mengharungi

@ @ïËë‰bèÌß

Menjalani

@ @Ûbväß

Melayani

@ @íýß

Merasai

@ @ðõbaŠß

Membasahi

@ @ïèbj¾

Mendampingi

@ @ïÌîÐ߆äß

Mengganggui

@ @ðõìšÌšÌß

Mengimbangi

@ @ïÌjàîÌß

Menguasai

@ @ðõbaìÌß

Memerangi

@ @ïËŠ¾

32

@ @Çbİäß

Mentaati

iìÌß

Mengubati

vii.

meN-… -kan

Sistem yang sama juga digunakan, seperti: Mengabadikan

@ @åØí…bibÌß

Mencurahkan

@ @åØç‰ì‚äß

Mengelakkan

@ @åØÔÜîÌß

Menggalakkan

@ @åØÔÛbšÌß

Mengibaratkan

@ @åØm‰bjÈÌß

Menguatkan

@ @åØmaìÌß

Memasukkan

@ @åØÓìb¾

Mematahkan

@ @åØèmb¾

Menyatukan

@ @å×ìmbrß

Membiarkan

@ @å׉bîj¾

Mendebarkan

@ @å׊i†äß

Memikirkan

@ @å×Øî¾

Mengharumkan

@ @åØßë‰bèÌß

Menjalankan

@ @åØäÛbväß

Melambatkan

@ @åØnjàÜß

Menamakan

@ @å×bßbäß

33

viii.

Merasakan

@ @å×baŠß

Mengubatkan

@ @åØniìÌß

peN-… -an

Sistem yang sama juga digunakan, seperti: Pengakuan

@ @æaì×bÌÏ

Pencalonan

@ @åãìÛb‚äÏ

Pengelokan

@ @åÓìÜîÌÏ

Penghabisan

@ @åîibèÌÏ

Penjualan

@ @åÛaìväÏ

Perlumbaan

@ @æõbjßìÛŠÏ

Penamaan

@ @æõbßbäÏ

Pematahan

@ @åèmbàÏ

Penyesalan

@ @åÜrÏ

Perbuatan

@ @åmaìiŠÏ

Pendalaman

@ @å½a†äÏ

Penggunaan

@ @æõbãìšÌÏ

Pengindahan

@ @åç†äîÌÏ

Pengkajian

@ @´ubØÌÏ

Pemakanan

@ @åä×bàÏ

Pengolahan

@ @åìÌÏ

34

Perasmian

@ @´aŠÏ

Peniruan

@ @æaëäÏ

PARTIKEL Ada empat partikel yang digunakan dalam bahasa Melayu, iaitu lah, kah, tah dan pun. Di bawah ini digariskan cara-cara penggunaan partikel dalam penulisan Jawi. i.

lah (

éÛ )

Partikel ini ditulis seperti berikut: Ambillah

‫ﺍﻣﺒﻴﻠﻠﻪ‬

Carilah

@ @éÜí‰b

Eloklah

@ @éÜÓìÜía

Galilah

@ @éÜîÛb™

Ikutlah

@ @éÜmìØía

Kacaulah

@ @éÛëbb×

Mandilah

@ @éÜí†äß

Buatlah

@ @éÜmaìi

Diamlah

@ @éÜßbí…

Fahamlah

‫ﻓﻬﻤﻠﻪ‬

Habislah

@ @éÜîibç

Janganlah

@ @éÜäËbu

Larilah

@ @éÜí‰ü

Nantilah

@ @éÜînäã

35

ii.

é×)

kah (

Cara menulisnya adalah seperti berikut:

iii.

Adakah

@ @é×a…a

Curikah

@ @éØí‰ì

Benarkah

@ @é׊äi

Dudukkah

@ @éØÓë…ë…

Fahamkah

‫ﻓﻬﻤﻜﻪ‬

Indahkah

@ @éØç†äía

Kilatkah

@ @éØnÜî×

Mandikah

@ @éØí†äß

Patutkah

@ @éØmìmbÏ

Silapkah

@ @éØÐÜî

ém )

tah (

Partikel ini tidak banyak digunakan, contoh:

iv.

pun (

Apatah

@ @émbÏa

Bilatah

@ @émýîi

æìÏ)

Penggunaan partikel ini adalah seperti berikut: Apapun

@ @æìÏbÏa

Biarpun

@ @æìωbîi

36

Bagaimanapun

@ @æìÏbãb¹b™bi

Kendatipun

@ @æìÐîma†ä×

Lagipun

@ @æìÐî™ü

Meskipun

@ @æìÐîØß

Mahupun

@ @æìÏìçbß

Sungguhpun

@ @æìÐçìšËì

Walau apapun

@ @æìÏbÏa@ëüaë

Walau bagaimanapun

@ @æìÏbãb¹b™bi@ëüaë

KATA GANTI SINGKAT Kata ganti singkat yang digunakan dalam bahasa Melayu ialah kau, ku, mu dan nya. i.

ëb× )

kau (

Kata ini ditulis sekali, seperti: Kauambil

@ @Ýîjßaëb×

Kaucabut

@ @pìibëb×

Kaufitnah

@ @‫ﻛﺎﻭﻓﺘﻨﻪ‬

Kauhembus

@ @ìjàçëb×

Kaujanji

@ @ïväuëb×

Kaulontar

@ @ãìÛëb×

Kaupijak

@ @ÕvîÏëb×

Kaubawa

@ @aëbiëb×

37

ii.

Kauduga

@ @ë…ëb×

Kaugali

@ @ïÛb™ëb×

Kaukibar

@ @î×ëb×

Kauminta

@ @bnäîßëb×

Kauragut

@ @pì™a‰ëb×

‫)ﻛﻮ‬

ku (

Kata ini ditulis sekali, seperti: Kuangkat

@ @oØËaì×

Kucincang

@ @Í‚äîì×

Kuenap

@ @Ñãaì×

Kugaru

@ @ë‰b™ì×

Kuingkar

@ @ŠØÌíaì×

Kukejar

@ @Šv×ì×

Kubuang

@ @Îaìiì×

Kudengar

@ @ŠË…ì×

Kufikir

‫ﻛﻮﻓﻴﻜﲑ‬

Kuhalang

@ @ÍÛbçì×

Kujual

@ @Þaìuì×

Kulambak

@ @Õj½ì×

Kurasa

@ @a‰ì×

38

iii.

‫) ﻣﻮ‬

mu (

Kata ini ditulis sekali, seperti: Anakmu

@ @ìàÔãa

Cucumu

@ @ìßìì

Emakmu

@ @ìàÔßa

Gambarmu

@ @ìßßb™

Intanmu

@ @ìàänäía

Kasutmu

@ @ì·ìb×

Matamu

@ @ìßbmbß

Ongkosmu

@ @ììØËëa

Bapamu

@ @ìßbÏbi

Datumu

@ @ìßìma…

Fikirmu

‫ﻓﻴﻜﲑﻣﻮ‬

Harimu

@ @칉bç

Jarimu

@ @칉bu

Lampumu

@ @ìßìн

Nasimu

@ @ìàîbã

Pasumu

@ @ìßìbÏ

Suratmu

@ @ì·‰ì

39

iv.

nya (

t)

Kata ini ditulis sekali, seperti: Asalnya

@ @sܕa

Cintanya

@ @tbnäî

Emaknya

@ @sÔßa

Gurunya

@ @të‰ì™

Imannya

@ @sãb¹a

Kesalnya

@ @sÜ×

Matinya

@ @sîmbß

Ototnya

@ @smìmëa

Resamnya

@ @s‰

Tuanya

@ @taìm

Warungnya

@ @sËë‰aë

Buahnya

@ @sçaìi

Dulunya

@ @tìÛë…

Fikirnya

@ @t‫ﻓﻴﻜﲑ‬

Hasilnya

@ @sÜî–y

Jadinya

@ @sí…bu

Lajunya

@ @tìuü

Nisabnya

@ @sj–ã

40

Pahitnya Sumpahnya

@ @snîçbÏ sèÐßì @ @ @ @ @ @@ @ @ @ @@ @ @