TAJUK 7 SISTEM PERSEKUTUAN Konsep asas persekutuan Pembahagian kuasa antara kerajaan persekutuan dan negeri Pentadbiran negeri dan kerajaan tempatan
JENIS SISTEM PEMERINTAHAN 1. Kerajaan Persekutuan • satu bentuk pembahagian kuasa di antara dua peringkat kerajaan iaitu kerajaan pusat dan kerajaan negeri. • Contoh: Malaysia, Amerika Syarikat, Kanada, Australia 2. Kerajaan Kesatuan(unitary): satu bentuk penyusunan politik dengan segala kuasa tertumpu kepada kerajaan pusat. • Kerajaan Pusat berkuasa penuh dalam undang-undang • Negeri atau kerajaan tempatan tiada kuasa besar • Contoh: Indonesia, Perancis 3. Kerajaan Gabungan/konfederasi • kebanyakan kuasa tertumpu kepada kerajaan-kerajaan negeri/Kebanyakan kuasa pada Kerajaan negeri
KONSEP PERSEKUTUAN (Latin) – Fides : ikatan atau perjanjian sukarela di antara pihak yang terlibat dalam membentuk negara – Foedus : perjanjian, persetujuan atau perikatan
– K.C. Wheare - sistem persekutuan merujuk kepada satu penyusunan politik dalam mana wujudnya dua peringkat kerajaan iaitu sebuah kerajaan pusat dengan dua atau lebih kerajaan negeri. Setiap kerajaan ini dihadkan bidang kuasa masingmasing, dan dalam pada itu mempunyai sifat sedarjat (co-equal) serta bebas daripada campur tangan antara satu sama lain.
KONSEP PERSEKUTUAN • Sistem yang merujuk kepada satu penyusunan politik dengan kewujudan dua peringkat kerajaan – sebuah Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri • Kerajaan Negeri mempunyai sebahagian besar kuasa yang bersifat tempatan seperti pengurusan sumber (tanah, air , perparitan) • Kerajaan Persekutuan/Pusat mempunyai kuasa untuk perkara-perkara yang bersifat umum seperti menyediakan kemudahan am dan kebajikan serta menjaga keselamatan; Pertahanan, Pendidikan, Keselamatan, Dasar Luar dll
CIRI-CIRI ASAS PERSEKUTUAN • Kebiasaannya mengamalkan sistem perlembagaan bertulis • Sempadan negeri dan persekutuan ditentukan dengan jelas • Pembahagian kuasa berdasarkan perlembagaan bertulis mengenai fungsi kerajaan – sekurang-kurangnya satu bidang perkara bagi satu kerajaan – perlembaghaan rigid supaya bagi memastikan kedua-dua kerajaan pusat dan negeri tidak berpeluang mengambil kuasa antara satu sama lain. • Sebuah kerajaan mempunyai bidang kuasa yang tinggi ke atas bidang yang diagihkan kepadanya • Kedua-dua kerajaan mempunyai hubungan terus/langsung dengan rakyatnya • Kedua-dua kerajaan mendapat pengesahan kuasanya terus dari rakyat • Sebuah kerajaan tidak boleh mengubah hubungan yang ditentukan oleh perlembagaan dengan sendiri • Sebuah kerajaan wilayah wujud atas hak dan kuasa sendiri - wilayah persekutuan – kawasan pentadbiran atau ibu kota • Wujud kecenderungan untuk berlaku ketidakseimbangan pembangunan dan kemajuan antara negeri-negeri
KELEBIHAN SISTEM KERAJAAN PERSEKUTUAN •
•
•
•
•
Ia membolehkan negeri yang kecil bergabung dengan negeri yang besar tanpa kehilangan kebebasan dan hak untuk membuat ketetapan sendiri. Apabila berlaku gabungan negeri, negara persekutuan akan menjadi lebih kuat dari segi kedudukan ekonomi, penduduk dan politik. Corak pemerintahan persekutuan juga membolehkan kepentingan tempatan disuara dan disalurkan kepada peringkat kerajaan pusat untuk penyelesaian. Corak pemerintahan persekutuan di samping, memastikan keseragaman dasar bagi seluruh negara juga membolehkan kepentingan tempatan diselesaikan. Dapat mengawal supaya kerajaan pusat tidak terlalu kuat dan menjejas kepentingan kerajaan negeri. 6
KELEMAHAN CORAK PEMERINTAHAN PERSEKUTUAN •
• •
•
Kekerapan wujudnya masalah persaingan kuasa antara kerajaan pusat dengan kerajaan negeri, misalnya atas soal sumbangan kewangan kepada kerajaan pusat. Kemungkinan negeri-negeri berkenaan akan mengamalkan dasar tertentu untuk melindungi kepentingan negerinya. Corak pemerintahan juga merupakan satu corak pemerintahan yang mahal dan rumit untuk dikendalikan, terutama kerana institusi pentadbiran yang sama perlu diwujudkan di setiap negeri persekutuan. Kerap mengakibatkan rasa kurang berpuas hati di kalangan anggota negeri menyertai persekutuan. 7
SEJARAH SISTEM PERSEKUTUAN DI MALAYSIA 1. Fasa konfederasi (sebelum 1895) • Pulau Pinang, Melaka dan Singapura – Gabenor Inggeris • Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang – sistem Residen 2. Fasa persekutuan (1895 – 1946) • NNMB • NNMTB Fasa kesatuan • NNS • Kesatuan Malaya (Januari 1946 – Julai 1946) 4. Fasa persekutuan • PTM 1948 • Persekutuan Malaya 1957 • Persekutuan Malaysia 1963 hingga kini
PELAKSANAAN SISTEM PERSEKUTUAN DI MALAYSIA • Wujud pembahagian kuasa di antara kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri • Pembahagian kuasa kerajaan berdasarkan peruntukan Perlembagaan Persekutuan seperti yang dinyatakan dalam Perkara 73 : – “Perlembagaan Persekutuan memberi kuasa kepada Parlimen untuk menggubal undang-undang bagi seluruh Persekutuan dan mana-mana bahagiannya, manakala Dewan Undangan Negeri boleh membuat undang-undang bagi seluruh atau sebahagian negeri itu sahaja.
• Kuasa dan pentadbiran kerajaan negeri berdasarkan peruntukan perlembagaan
PEMBAHAGIAN KUASA KUASA PERUNDANGAN (kuasa Parlimen dan DUN : • Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan; Senarai Pertama (Persekutuan), Kedua (Negeri) dan Ketiga (Bersama) • Senarai Tambahan : Kuasa kerajaan Sabah & Sarawak – diberi kuasa kuasa tambahan meliputi undang-undang dan adat Bumiputera, Mahkamah Bumiputera dan kereta api Sabah di Sabah. – Dibawah Akta Imigresen 1963 – kerajaan negeri Sabah dan Sarawak diberi kuasa – untuk mengekalkan kuasa kawalan, kemasukan dan kediaman di negeri-negeri itu.
• Kuasa baki perundangan/residual (Perkara 77) : Perlembagaan Persekutuan memberi kuasa kepada Dewan Undangan Negeri untuk meluluskan undang-undang bagi perkara-perkara yang tidak disebut dalam Senarai Persekutuan, Senarai Negeri dan Senarai Bersama – dikenali sebagai Kuasa-kuasa Baki.
Jadual Pembahagian Kuasa Kerajaan Pusat dan Negeri Senarai (I) Persekutuan Hal-Ehwal Luar Negara • Keselamatan Dalam Negeri • Pertahanan • • Kewangan Kewarganegaraan • Buruh dan Keselamatan Sosial • Pelajaran • Pengangkutan dan Perkapalan • Kerja Raya Persekutuan dan Tenaga • Penerbitan dan Penapisan •
• • • • • • • • • •
Ukur Undang-undang Jenayah dan Sivil Perdagangan dan Perusahaan Ubat dan Kesihatan Pilihanraya Persekutuan Hari Kelepasan Persekutuan Panggung Wayang dan Tempat Hiburan Kebajikan Orang Asli Perumahan Persekutuan Syarikat Kerjasama
Senarai (II) Negeri Hal-Ehwal Agama Islam dan Adat • Istiadat Orang Melayu Pertanian dan Perhutanan • • Tanah Kerajaan Tempatan • Perkhidmatan Tempatan • Kerja Raya Negeri dan Bekalan Air • Hari Kelepasan Negeri • Jentera Pentadbiran Kerajaan Negeri •
• •
Penyiasatan untuk maksud Negeri Penyu dan Penangkapan Ikan di Sungai
Senarai (III) Bersama/ Konkaren) Biasiswa • Kebajikan Masyarakat • Kesihatan Awam • • Perancangan Bandar dan Kampung Perparitan dan Pengairan • Pengembaraan • Pemulihan Tanah Lombong • Kebudayaan dan Sukan • Ternakan Haiwan • Kutu Rayau dan Penjaja •
• •
Perlindungan Binatang Negeri dan Burung Liar Pengurusan Air
PEMBAHAGIAN KUASA KUASA EKSEKUTIF • Kerajaan Persekutuan tertumpu kepada Senarai Persekutuan manakala bidang kuasa kerajaan negeri terkandung dalam Senarai Negeri dan Senarai Bersama. • Perkara 94 – Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan beberapa perkara yang membolehkan kuasa eksekutif kerajaan persekutuan diperluas meliputi perkara-perkara dalam Senarai Negeri dan Senarai Bersama. Ini boleh dilakukan bagi maksud-maksud tertentu iaitu: – mengumpulkan perangkaan – menjalankan penyiasatan dan kajian – menyediakan kemudahan pendidikan, bantuan teknikal dan nasihat – menjalankan pemeriksaan ke atas kegiatan mana-mana jabatan kerajaan negeri dengan tujuan untuk membuat laporan kepada kerajaan persekutuan
PEMBAHAGIAN KUASA KUASA KEWANGAN • Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan bahawa semua sumber hasil yang utama terletak di bawah bidang kuasa kerajaan persekutuan – kerajaan negeri bergantung pada sumber kewangan daripada kerajaan persekutuan • Satu perempat daripada hasil kerajaan negeri diperoleh daripada pemberian kerajaan persekutuan • 2 jenis pemberian wajib persekutuan kepada negeri (Perkara 109) – Pemberian mengikut bilangan orang di sesebuah negeri – Pemberian jalan raya berasaskan kepanjangan jalan negeri yang berkenaan • Segala wang dan hasil kerajaan negeri hendaklah dimasukkan ke dalam Kumpulan wang yang disatukan • Kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri tidak dibenarkan mengenakan sebarang cukai, kecuali mengikut kuasa undang-undang • Negeri Sabah dan Sarawak diberi pemberian khas tambahan yang tertentu. • Kerajaan negeri tidak boleh membuat apa-apa pinjaman, kecuali kerajaan persekutuan atau daripada sesebuah bank yang diluluskan oleh kerajaan persekutuan – tempoh pinjaman adalah tidak melebihi lima tahun. 13
Kuasa Kerajaan Persekutuan Mengatasi Kerajaan Negeri i. ii. iii.
iv. v.
mengubah undang-undang sempadan negeri (Per. 2b) perlembagaan persekutuan undang-undang utama (Per. 4 fasal 1) undang-undang negeri akan terbatal jika didapati bercanggah dengan undang-undang persekutuan (Per. 75) kuasa persekutuan membuat undang-undang (Per. 73) kuasa persekutuan ke atas Senarai Negeri (Per. 76)
PENTADBIRAN NEGERI • •
Sejarah Pentadbiran Negeri
•
Pentadbiran Negeri – – – –
Jentera Pentadbiran Negeri a. Perkhidmatan Awam Negeri b. Jabatan Kerajaan – Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri – Pejabat Kewangan Negeri – Penasihat Undang-Undang Negeri – Unit Perancangan Ekonomi Negeri
Kuasa Pemerintahan Badan Eksekutif Negeri Badan Perundangan Negeri Penyelarasan Pentadbiran
•
Peringkat Pentadbiran Negeri – – –
•
Pentadbiran Daerah Pentadbiran Mukim Pentadbiran Kampung
Kerajaan Tempatan / PBT
SEJARAH PENTADBIRAN NEGERI: Pentadbiran Inggeris Negeri-negeri Selat 1826
Perjanjian Pangkor 1874
NNMB 1895
NNMTB 1909
Inggeris menguasai pentadbiran negeri kecuali hal ehwal agama Islam dan adat Melayu Rakyat tempatan tiada peluang untuk mentadbir PTM 1948
- Bentuk pemerintahan setiap negeri sama kecuali Singapura - Setiap negeri ada perlembagaan sendiri - Kuasa pemerintahan pada sultan negeri masing-masing dan dibantu Majlis Mesyuarat Kerajaan dan Majlis Mesyuarat Negeri - Struktur pentadbiran di N9 berbeza
PENTADBIRAN NEGERI: Sistem badan eksekutif/kabinet negeri Sistem Pentadbiran Berjawatankuasa • MMK terdiri daripada jawatankuasa-jawatankuasa tertentu • Jawatankuasa diketuai/dipengerusikan oleh ahli MMK/Exco dan setiausaha adalah pegawai kerajaan (dari SUK) • Setiap jawatankuasa akan mengawasi pelaksanaan dasar oleh agensi di negeri
•
• • • •
Sistem Pentadbiran Bermenteri MMK berbentuk kementerian dan menyerupai sistem kabinet pusat Sabah-kabinet negeri Sarawak-Majlis Tertinggi Seorang menteri bertanggungjawab ke atas satu kementerian dibantu oleh menteri muda
PENTADBIRAN NEGERI: Badan perundangan negeri Dewan Undangan Negeri • membuat undang-undang negeri • bidang tugas, kuasa & keanggotaan ditentukan oleh perlembagaan negeri • satu dewan sahaja • ahli dari pilihanraya DUN • 3 orang ahli dari kerajaan negeri(ex-officio): Setiausaha Kerajaan Negeri, Penasihat Undangundang Negeri dan Pegawai Kewangan Negeri
PENYELARASAN PENTADBIRAN KERAJAAN PUSAT DAN NEGERI
• • • • •
Hubungan antara kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri disalurkan melalui: Majlis Raja-raja Majlis Kewangan Kebangsaan Majlis Tanah Kebangsaan Majlis Kebangsaan Kerajaan Tempatan Dewan Negara
Struktur Jentera Pentadbiran Negeri (ringkas) Pejabat MB/KM Pejabat SUK Pejabat Daerah
Pentadbiran Bahagian (Sarawak)
Pentadbiran Mukim Pentadbiran Kampung
Pentadbiran Daerah • cara pentadbiran kawasan / wilayah yang jauh dari pusat bandar • sistem pentadbiran berasaskan pengagihan kuasa (disentralisasi kuasa) Devolusi (penurunan kuasa)
Dikonsentrasi (perkongsian kuasa)
kuasa membuat keputusan dalam daerah/wilayah diserahkan kepada badan yang mentadbir wilayah tersebut spt pihak berkuasa tempatan
Kuasa membuat keputusan pentadbiran diberikan kepada suatu unit atau organisasi dengan izin pentadbiran pusat spt pentadbiran daerah
Kerajaan tempatan
Pentadbiran daerah
Pentadbiran Daerah, Mukim dan Kampung Peringkat S’jung Sabah Malaysia
Sarawak
Kelantan
Bahagian -
-
Residen*
-
Daerah
Pegawai Daerah
Pegawai Daerah
Pegawai Daerah
Pegawai Daerah*
Mukim/ Daerah kecil
Penghulu Ketua Anak Negeri
Pegawai Penggawa Perkhidmatan Tadbir Negeri
Kampung Ketua Ketua Penghulu Kampung Kampung
Penghulu
Kerajaan Tempatan • Memberi autonomi/peluang kepada penduduk tempatan untuk mentadbir wilayah sendiri • Peningkatkan kualiti hidup masyarakat tempatan • Penyertaan rakyat tempatan dalam pengurusan hal ehwal dan kepentingan mereka • Memberikan kemudahan sosial dan perkhidmatan perbandaran spt; penjagaan kebersihan awam, memungut sampah, kesihatan am, menyediakan sistem pembentungan dll • Bidang kuasa kecil: punyai kuasa untuk membuat undangundang (by laws), mendakwa, memiliki harta, membuat kontrak, mengutip sewa dan cukai dll • Kawalan kerajaan melalui Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
