acute bronchitis

saqarTvelos respiraciuli asociacia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro mwvave bronqiti av...

0 downloads 178 Views 233KB Size
saqarTvelos respiraciuli asociacia

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro

mwvave bronqiti avtorebi: T.maRlakeliZe, k.vaWaraZe, i.CxaiZe, p.gvetaZe, n.yavlaSvili

eqspertebi: v.qacarava, q.Sarangia, T. lobJaniZe

Tbilisi 2006 1

gaidlainis aucilebloba. mwvave bronqiti traqeobronquli xis anTebiTi procesia, romlis sixSire gansakuTrebiT matulobs zamTris periodSi, infeqciebis

rodesac

gansakuTrebiT

ricxvi.

marto

aSS-Si

maRalia mwvave

mwvave

bronqitis

respiraciuli diagnoziT

12

milioni adamiani mimarTavs eqims, ris gamoc yovelwliurad 300.000 mln dolaris wamali iniSneba.

definicia mwvave bronqiti bronquli xis lorwovani garsis mwvave anTebaa, romelic grZeldeba 2-3 kviramde da romlis aucilebel simptoms warmoadgens xvela naxvelis gamoyofiT an mis gareSe.

epidemiologia mwvave bronqiti ojaxis eqimis mier erT-erTi yvelaze xSirad dasmuli diagnozia. is xSiria zamTris periodSi, rodesac Warbobs respiraciuli virusuli infeqciebi. bronqiti Sedis eqimTan vizitis uxSires mizezTa xuTeulSi. bronqiti Tanabrad gvxvdeba orive sqesis pacientebSi. yvelaze xSirad 5 wlamde asakis bavSvebi avaddebian. aseve maRalia misi sixSire 9-15 wlis bavSvebSi. mwvave bronqitis sixSire wlis

ganmavlobaSi

mosaxleze/kviraSi,

aSS-Si

xolo

saSualod

zamTris

87

periodSi

SemTxvevaa/100.000 misi

sixSire

150

SemTxvevaa/100.000 mosaxleze/kviraSi. britaneTSi skolis moswavleebSi bronqitis gavrceleba 20,7%-mdea. erT-erTi mizezi imisa, Tu ratom aris mwvave bronqiti ase xSiri, aris is, rom eqimebi am diagnozis qveS aerTianebian xvelis simptomiT mimdinare sxvadasxva daavadebebs, rogoricaa zemo sasunTqi gzebis daavadebebi, virusuli pnevmonia, asTma, sinusiti da sxv. saqarTvelos saministros erovnuli

Sromis,

daavadebaTa centris

2005

janmrTelobis kontrolis wlis

da

da

socialuri

samedicino

monacemebiT

dacvis

statistikis

saqarTveloSi

mwvave

bronqitis diagnoziT hospitalizebul iqna 3.214 avadmyofi, maT Soris 14 wlamde asakis 2.655 bavSvi. 100.000 mosaxleze maCvenebeli Seadgens 73.5-s. letalobis maCvenebeli 0,1%-ia.

etiologia mwvave virusebTan,

bronqiti

uxSiresad

rogoricaa

gaciebis

dakavSirebulia gamomwvevi

virusebi

respiraciul (rinovirusi, 2

koronavirusi), virusi,

gripis

martivi

virusi,

herpesis

adenovirusi,

virusi.

mwvave

rs-virusi,

paragripis

bronqitis

SedarebiT

umniSvnelo nawili ganpirobebulia sxva mizezebiT (Tumca maT Soris ufro xSiria baqteriuli gamomwvevebi: mikoplazma da qlamidia): baqteriebi: 1. Streptococcus Pneumoniae 2. Heamophilus Influenza 3. Moraxella catarrhalis 4. Bordetella pertusis (da parapertusis) atipuri gamomwvevebi 1. Mycoplasma pneumoniae 2. Chlamydophila pneumoniae 3. Legionella sokoebi: 1. Blastomyces dermatitidis 2. Candida albicans 3. Coccidiodes immitis 4. Cryptococcus neoformans 5. Histoplasma capsulatum garemos gamRizianeblebi 1. haeris dabinZureba 2. Tambaqos

boli

(15

wlamde

bavSvebSi

bronqitis

sixSire

korelirebs pasiur mowevasTan (mtkicebuleba IV) mwvave bronqitis gamomwvevTa asakobrivi da sezonuri Tavisebureba bavSvebSi aseTia: 1 wlamde: 1. respiraciul-sincitiuri virusi (zamTari-gazafxuli) 2. paragripis virusi (Semodgoma) 3. koronavirusi (zamTari-gazafxuli) 1-10 weli 1. paragripis virusi (Semodgoma) 2. enterovirusi (Semodgoma) 3. respiraciul-sincitiuri virusi (zamTari-gazafxuli) 3

4. rinovirusi (Semodgoma) 10 welze met asakSi 1. gripis virusi (zamTari-gazafxuli) 2. respiraciul-sincitiuri virusi (zamTari-gazafxuli) 3. adenovirusi. cxrilSi

moyvanilia

mwvave

bronqitis

uxSires

gamomwvevTa

epidemiologiis da klinikuri mimdinareobis Taviseburebani.

gamomwvevi agenti

Tavisebureba

Influenza A

epidemiis dros avaddeba jgufis warmomadgeneli

Influenza B

avaddeba yvela warmomadgeneli



Parainfluenza 1–3



Adenovirus

S.Pneumoniae

Mycoplasma pneumonia

yvela

asakobrivi

asakobrivi

jgufis

erTeuli SemTxvevebi, epidemia iSviaTia



saSualo asakSi an moxucebSi



uecari dasawyisi



zemo sasunTqi simptomebi



epidemia 30 wlamde asakSi gvxvdeba



daavadebis daswyisSi damaxasiaTebelia zemo sasunTqi gzebis dazianebis simptomebi



mSrali xvela

gzebis

dazianebis

Bordetella pertussis

gaxangrZlivebuli xvela

Haemophilus influenzae

mwevelebSi an pirebSi qronikuli bronqitiT

Moraxella catarrhalis

qronikuli bronqiti, imunodeficiti

paTogenezi mwvave bronqitis dros viTardeba bronqis lorwovanis SeSupeba da lorwos hipersekrecia. xvela SeiZleba, erTi mxriv, gamowveuli iyos sasunTqi gzebis epiTeliumis destruqciiT, meore mxriv ki anTebis mediatorebis gamomuSavebiTa da mukociliuri aparatis dazianebiT, Tumca xvelis ganviTarebis meqanizmi bolomde naTeli ar aris. ufro 4

maRali

virulentobis

adenovirusi,

xvelis

mqone

virusebisaTvis,

mizezi

SeiZleba

rogoricaa

iyos

gripi

lorwovani

da

garsis

epiTeliumis daSla. ufro naklebi virulentobis mqone virusebisaTvis, rogoricaa

rinovirusi,

xvelas

SesaZloa

ganapirobebdes

anTebis

mediatorebis aqtivacia da bronqis mukociliaruli funqciis Secvla. bronqitis ganviTarebasa da simptomebis gamwvavebas xels uwyobs Tambaqos

boli

ganviTarebuli

da

haeris

anTebiTi

dabinZureba.

cvlilebebi

mwvave

bronqitis

gardamavalia,

dros

Tumca

xvela

SeiZleba gaxangrZlivdes 3 kviramde. mwvave bronqitis risk-faqtorebia: •

gadacieba;



cxviriT sunTqvis gaZneleba;



cxvir-xaxis qronikuli infeqciebi;



imunodeficituri mdgomareobebi;



bavSvTa da xandazmuli asaki;



Tambaqos moweva (pasiuric);



alkoholizmi;



refluqs-ezofagiti;



garemos dabinZureba.

klinikuri niSnebi mwvave bronqiti uxSiresad gamowveulia respiraciuli virusebiT, amitom

igi

iwyeba

Semcivneba,

saerTo

respiraciuli sisuste,

infeqciis

msubuqi

niSnebiT,

cxeleba

rogoricaa

(araumetes

3

dRis

ganmavlobaSi), cxviridan gamonadeni, yelis tkivili, kunTebis tkivili, xmis CaxleCa. ZiriTadi klinikuri niSani xvelaa, romelic daavadebis dawyebidan 2-4

dRis

Semdeg

iCens

Tavs.

Tavidan

is

mSrali,

Semawuxebeli

xasiaTisaa, Semdeg produqtiuli xdeba. naxveli Tavidan lorwovania, mogvianebiT

SeiZleba

Cirqovani

gamowveulia

leikocitebis

gaxdes.

migraciiT

da

Tumca

Cirqovani

yovelTvis

ar

naxveli

miuTiTebs

baqteriuli infeqciis arsebobaze. adreuli asakis bavSvebi naxvels ylapaven, rasac SeiZleba mohyves Rebineba. dinamikaSi naxveli TandaTan Txierdeba

da

5-10

dReSi

xvela

gaivlis.

bronqitis

simptomebi

5

Cveulebriv 2 kviramde grZeldeba, Tumca iSviaTad SeiZleba xvela gaxangrZlivdes 4-6 kviramde.

obieqturi gamokvleva obieqturi gamokvlevis Sedegebi damokidebulia pacientis asaksa da daavadebis stadiaze. temperatura, rogorc wesi, normaluria, Tumca SesaZlebelia

subfebrilur

cifrebsac

aRwevdes.

adreul

etapze

SesaZloa gamoxatuli iyos nazofaringiti, koniunqtiviti da riniti. filtvebis auskultaciuri monacemebi am etapze ar aris Secvlili. daavadebis progresirebis da xvelis intensivobis matebasTan erTad filtvebis

auskultaciuri

monacemebi

icvleba,

sunTqviTi

xmianoba

xdeba mkvrivi, moismineba mSrali da sxadasxva yalibis sveli xixini. zog

pacientSi

damaxasiaTebeli

ismis

mstvinavi

lokaluri

sunTqva.

bronqitisaTvis

simptomatika:

lokaluri

ar

aris

krepitacia,

bronquli sunTqva, perkutoruli xmianobis moyrueba. aseT SemTxvevaSi gamosaricxia pnevmoniis arseboba. mikoplazmuri etiologiis bronqitis SemTxvevaSi SesaZlebelia kanze gamonayaris gaCenac.

garTulebebi •

pnevmonia (viTardeba pacientTa 5%-Si);



sunTqvis mwvave ukmarisoba.

simZimis Sefaseba mwvave bronqiti, rogorc wesi, mimdinareobs msubuqad an saSualo simZimiT, is ar saWiroebs hospitalizacias

hospitalizaciis Cvenebebi Cveulebriv

mwvave

bronqitis

mkurnaloba

ambulatoriulad

tardeba. hospitalizaciis Cvenebas warmoadgens: •

Tanmxlebi daavadebebi (gulis Tandayolili anomalia, filtvis qronikuli paTologia, nevrologiuri darRvevebi);



socialuri

problemebi

-

ojaxSi

movlis,

meTvalyureobis

deficiti, transportirebis saSualebis ararseboba (sarwmunoeba

IV, rekomendacia D); •

simptomebis 2-3 kviraze metad gaxangrZliveba;



toqsikozis niSnebi (saeWvoa baqteriuli traqeiti an pnevmonia);



sicocxlisTvis

saSiSi

niSnebis

arseboba

(sarwmunoeba

IV,

rekomendacia D,); 6



sakvebis da siTxis miRebis SeuZlebloba.

diagnozi daavadebis diagnostika tardeba klinikuri niSnebis safuZvelze. bronqitze eWvi unda iqnes mitanili im pacientebSi, romelTanac mwvave respiraciuli anamnezuri

infeqciis

gamokvleva

niSnebi

unda

asocirebulia

moicavdes

garemo

xvelasTan. aris

da

sruli

sigaretis

zegavlenis dadgenas, epidemiologiur monacemebs. sruli obieqturi gamokvleva aucilebelia, raTa gamoiricxos rogoricaa

kardiovaskuluri

daavadebebi

xvelis

sxva

mizezebi,

da

filtvis

parenqimis

ar

iZleva

daavadebis

dazianeba. sisxlis

saerTo

diagnostikis

da

(sarwmunoeba IV).

misi amitom

analizi

-

mkurnalobis ar

aris

gansazRvris

mizanSewonili

saSualebas

misi

rutinulad

Catareba (rekomendacia C). mwvave bronqitis dros SeiZleba gamovlindes leikopenia

an

leikocitozi,

limfocitozi,

Tumca

es

ar

aris

specifiuri am daavadebisaTvis. pulsoqsimetria,

Jangbadis

saturaciis

gansazRvra.

O2 saturaciis gansazRvra mizanSewonilia Cautardes Yyvela bavSvs, romelic hospitalizebulia sunTqvis mwvave ukmarisobiT (sarwmunoeba

II, rekomendacia C). rentgenologiuri

gamokvleva

– mwvave bronqitis dros

gulmkerdis rentgenograma normaluria an aRiniSneba bronqogenuri gaZliereba.

gulmkerdis

rentgenografia

ar

tardeba

rutinulad.

gulmkerdis rentgenografiis Cvenebebia: ¾ pacients aqvs cxeleba, magram ar aqvs zemo sasunTqi gzebis dazianebis simptomebi; ¾ pacients aqvs Tanmxlebi davadeba, romelic xels uwyobs pnevmoniis ganviTarebas – bronqoeqtazia, diabeti, gulis, RviZlis an Tirkmlis paTologia; ¾ anamnezSi pnevmonia (< 1 weli); ¾ anamnezSi tuberkulozis arseboba; ¾ daavadebis gaxangrZliveba an uCveulo mimdinareoba; ¾ eWvi pnevmoniaze.

7

etiologiuri

kvleva

- nazofaringuli sekretidan SeiZleba

virusis gamoyofa, Tumca es ar aris aucilebeli diagnostikis an mkurnalobisTvis. genezisaa,

ar

aris

mikroskopuli gamomwvevis

vinaidan

mwvave

rekomendebuli

kvlevis

Catareba.

(mikoplazmis,

bronqiti

ZiriTadad

naxvelis

mikrobiologiuri

serologiuri

qlamidiis)

virusuli

testiT

sawinaaRmdego

Tu

SeiZleba specifiuri

antisxeulebis dadgena. polimerazuli jaWvuri reaqciiT SesaZlebelia nebismieri etiologiuri faqtoris dadgena, Tumca es meTodi Zviria da stacionarSic ki rutinulad ar gamoiyeneba. filtvis daavadebul magram

funqciis

pacientebSi

spirografia

ar

Seswavla

dadgenilia aris

-

filtvis

rutinulad

mwvave funqciis

bronqitiT daqveiTeba,

rekomendebuli.

filtvis

funqciis Seswavla tardeba bronqul asTmaze eWvis dros. C-reaqtiuli

cila



kvlevebi

gviCveneben,

rom

es

testi

xasiaTdeba baqteriuli infeqciis mimarT maRali mgrZnobelobiT (80100%), da dabali specifiurobiT (60-70%). C-reaqtiuli cila SeiZleba gamoyenebul iqnas antibiotikoTerapiis kriteriumad hospitalizebul bavSvebSi

(rekomendacia B).

Tumca

dabali

C-reaqtiuli

cila

ar

gamoricxavs baqteriuli infeqciis arsebobas.

diferenciuliDdiagnozi diferencialuri diagnozi tardeba Semdeg daavadebebTan: ¾ pnevmonia; ¾ asTma; ¾ qronikuli bronqitis gamwvaveba; ¾ yivanaxvela; ¾ ucxo sxeulis aspiracia; ¾ mukoviscidozi; ¾ bronqioliti; ¾ zeda sasunTqi gzebis infeqcia; ¾ sinusiti; ¾ nazofaringiti; ¾ refluqs-ezofagiti; ¾ bronqis simsivne; ¾ atipuri mikobaqteriuli infeqcia; 8

¾ baqteriuli traqeiti. ¾ riniti da post-nazaluri wveTi.

prognozi prognozi

pacientTa

umravlesobaSi

keTilsaimedoa.

Tu

xvela

gaxangrZlivda, saWiroa damatebiTi gamokvlevebi.

marTva mwvave

bronqitis

antibiotikoTerapia ormagi

brma,

ZiriTadi

ar

aris

gamomwvevia

naCvenebi.

randomizebuli

virusi,

amitom

placebo-kontrolirebadi,

kvlevebis

meta-analizis

Sedegad

naCvenebia, rom ar arsebobs mwvave bronqitis dros antibiotikebis gamoyenebis efeqturobis damadasturebeli monacemebi. antibiotikebi ar axdendnen

zegavlenas

baqteriuli

xvelis

infeqciebis

Semcirebaze,

ar

ganviTarebisagan

icavdnen an

meoradi

maTi

mZime

mimdinareobisagan. antibiotiki

(sarwmunoebis bronqitis

iniSneba,

done

I,

imisa,

saeWvoa

rekomendacia A).

diagnoscirebisas

miuxedavad

Tu

rom

eqimTa

baqteriuli dadgenilia,

50-79%

antibiotiks

niSnavs

sargebeli

infeqcia rom

mwvave

antibiotiks, ar

moaqvs.

antibiotikoTerapiaze unda vifiqroT, Tu: ¾ zogadi mdgomareoba uaresdeba; ¾ cxeleba grZeldeba erT kviraze met xans; ¾ aRiniSneba cxelebis meore talRa; ¾ aRiniSneba profuzuli da Cirqovani naxveli; ¾ epidemiologiuri

situaciidan

gamomdinare

eWvia

mikoplazmur,

qlamidiur infeqciaze an yivanaxvelaze; ¾ Tu mwvave bronqitis simptomebTan erTad aRiniSneba sinusiti an otiti; ¾ Tu

daavadeba

SeuZliaT

mimdinareobs gazardon

(imunodeficiti,

im

faqtorebis

pnevmoniis

alkoholizmi,

gulis

fonze,

romelTac

ganviTarebis qronikuli

riski

ukmarisoba,

filtvis qronikuli paTologia). mikoplazmur da qlamidiur infeqciaze eWvis dros rekomendebulia makrolidis gamoyeneba (sarwmunoebis done III, rekomendacia B). mkurnalobis principebi bavSvebSi 9

1. mSvidi, komfortuli garemo; 2. siTxeebis damatebiTi miwodeba; 3. antipiretuli saSualebebi; 4. amosaxvelebeli

saSualebebis

efeqturoba

da

sargeblianoba

bavSvebSi ar aris dadasturebuli; 5. bavSvebSi

xvelis

damTrgunvelebis

gamoyeneba

amasTan

ar

amcirebs

daavadebis

xangrZlivobas,

naxvelis

evakuaciis

daTrgunvam

SeiZleba xeli Seuwyos baqteriuli garTulebis

ganviTarebas; 6. bavSvebSi

ar

arsebobs

mwvave

bronqitis

β2-agonistebis

dros

efeqturobis damadasturebeli monacemebi; 7. antihistaminuri preparatebi ar aris rekomendebuli, radgan isini iwveven naxvelis gamoSrobas da SeiZleba gaaZlieron xvela. mSobels unda miewodos informacia, rom dauyovnebliv mimarTos eqims,

Tu

bavSvs

gaZnelebuli;

gamoexata

daewyo

Semdegi

FRebineba

niSnebi:

yoveli

sunTqva

kvebis

gaxda

ufro

ver

iRebs

Semdeg;

siTxeebs; gamoixata zogadi mZime mdgomareoba – daTrgunva, Zilianoba. mkurnalobis principebi mozrdilebSi 1. siTxeebis damatebiT miwodeba bronquli sekretis gamoSrobis Tavidan acilebis mizniT; 2. sigaretis mowevisagan Tavis Sekaveba; 3. antipiretuli saSualebebi; 4. xvelis damTrgunveli saSualebebi xSirad iniSneba bronqitis, gansakuTrebiT SeiZleba

Semawuxebeli

Seamciron

xvela,

xveliT magram

mimdinare,

maTi

miReba

dros. ar

maT

amcirebs

daavadebis xangrZlivobas. 5. amosaxvelebeli

saSualebebis

rutinuli

gamoyeneba

ar

aris

rekomendebuli. naxvelis gamaTxierebeli saSualebebis daniSvna SesaZlebelia

mxolod

webovani,

Znelad

gamosayofi

naxvelis

SemTxvevaSi; 6. bronqodilatatorebis

gamoyeneba

umniSvnelo

efeqts

iZleva

gaxangrZlivebuli xvelis dros;

10

7. kortikosteroidebis gamoyeneba ar aris rekomendebuli, vinaidan ar arsebobs kvleva, romelic daadasturebs maT efeqturobas mwvave bronqitis dros.

prevencia ¾ dty vaqcinacia; ¾ gripis sawinaaRmdego vaqcinacia; ¾ Tambaqos bolisgan Tavis arideba.

meTvalyureoba Semdgomi meTvalyureoba Cveulebriv ar aris saWiro, garda im SemTxvevebisa, roca: ¾ mdgomareoba uaresdeba an axali simptomebi Cndeba; ¾ xvela xangrZlivdeba >1 Tveze; ¾ simptomebi meordeba (>3 epizodze weliwadSi).

gaidlainis miRebis wyaro.

winamdebare

gaidlaini

warmoadgens

sxvadasxva gaidlainebis (ix. literatura) Sejerebis da adaptaciis Sedegs.

literatura: 1. Meza R, Bridges-Webb C, Sayer G, et al. The management of acute bronchitis in general practice: results from the Australian morbidity and treatment survey. Australian Family Physician, 1994; 23: 1550-1553. 2. Samuel Ong, MD, Visiting Assistant Professor, Department of Emergency Medicine, University of California at Los Angeles Medical Center-Olive View Bronchitis Last Updated: December 29, 2004, WEBMD, eMedicine 3. Guideline for The Management of Acute Bronchitis - developed by an Alberta Clinical Practice Guideline Working Group, 2006 Update. 4. Family Practice Notebook, 2000 5. Charles Callahan, DO, Professor, Deputy Chief of Clinical Services, Walter Reed Army Medical Center Bronchitis, Acute and Chronic Last Updated: January 30, 2006, WEBMD, eMedicine

11

6. DiFranza JR, Lew RA. Morbidity and mortality in children associated with use of tobacco products by other people. Pediatrics 1996; 97 (4); 560-568 7. Hamm R, Hicks R, Bemben D. Antibiotics and respiratory infections: are patients more satisfied when expectations are met? J. Family Practice, 1996; 43: 56-62. 8. O’Brien K, Dowell S, Schwartz B, et al. Cough illness/bronchitis – principles of judicious use of antimicrobial agents.Paediatrics,1998;101: 178-81. 9. Gonzales R, Barrett P, Steiner J. The relationship between purulent manifestations and antibiotic treatment of upper respiratory tract infections. J. General Internal Medicine, 1999; 14:151-6. 10. Gwaltney J. Acute bronchitis. In: Mandell G, Bennett J, and Dolin R (eds.). Mandell, Douglas and Bennett’s Principles and Practice of Infectious Diseases. 5th edition, Churchill and Livingstone, Edinburgh, 2000. 11. Becker L, Glazier R, McIsaac W, et al. Antibiotics for acute bronchitis (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 3, 1998. Oxford: Update Software. 12. Hueston W. Albuterol delivered by metered dose inhaler to treat acute bronchitis. J. Family Practice, 1994; 39(5): 437-440. 13. Irwin R, Curley F, Bennett F. Appropriate use of antitussives and protussives: a practical review. Drugs, 1993; 46: 80-91. 14. Hueston W. Antibiotics: neither cost effective nor ‘cough’ effective. J. Family Practice, 1997; 44(3): 261-5. 15. Clinical practice guideline for the diagnosis and management of acute bronchitis Inland empire health plan, San Bernandino, CA 2001 16. National Guideline Clearinghouse – Bronchitis, 2005 17. Gonzales R, Sande M. What will it take to stop physicians from prescribing antibiotics in acute bronchitis? Lancet, 1995; 345: 665-666. 18. Mainous A, Zoorob R, Hueston W. Current management of acute bronchitis in ambulatory care: the use of antibiotics and bronchodilators. Arch Fam Med, 1996; 5: 79-83. 19. National Guideline Clearinghouse – Use of antibiotics in pediatric care, 2002 20. Smuncy J, et al β2 agonists for acute bronchitis (Cochrane review) – The Cochrane Library, Issue 2, 2006 21. Acute Bronchitis - EBM Guidelines, 2004 22. Nelson - Textbook of pediatrics - 2005 23. Hueston W. J.,

Mainous A.G. Acute bronchitis. American Academy of Family

Physicians, 1998 12

mwvave bronqitis marTvis protokoli (pirveladi jandacvis rgolisaTvis) daavadebis definicia. mwvave bronqiti bronquli xis lorwovani garsis mwvave anTebaa, romelic grZeldeba 2-3 kviramde da romlis aucilebel simptoms warmoadgens xvela naxvelis gamoyofiT an mis gareSe.

simptomebi da niSnebi mwvave bronqiti uxSiresad gamowveulia respiraciuli virusebiT, amitom

igi

iwyeba

Semcivneba,

saerTo

respiraciuli sisuste,

infeqciis

msubuqi

niSnebiT,

cxeleba

rogoricaa

(araumetes

3

dRis

ganmavlobaSi), cxviridan gamonadeni, yelis tkivili, kunTebis tkivili, xmis CaxleCa. ZiriTadi klinikuri niSani xvelaa, romelic daavadebis dawyebidan 2-4

dRis

Semdeg

iCens

Tavs.

Tavidan

is

mSrali,

Semawuxebeli

xasiaTisaa, Semdeg produqtiuli xdeba. naxveli Tavidan lorwovania, mogvianebiT

Cirqovani

SeiZleba

gamowveulia

leikocitebis

gaxdes.

migraciiT

da

Tumca

Cirqovani

yovelTvis

ar

naxveli

miuTiTebs

baqteriuli infeqciis arsebobaze. adreuli asakis bavSvebi naxvels ylapaven, rasac SeiZleba mohyves Rebineba. dinamikaSi naxveli TandaTan Txierdeba

da

5-10

dReSi

xvela

gaivlis.

bronqitis

simptomebi

Cveulebriv 2 kviramde grZeldeba, Tumca iSviaTad SeiZleba xvela gaxangrZlivdes 4-6 kviramde. temperatura

normaluria

an

subfebriluri.

adreul

etapze

SesaZloa gamoxatuli iyos nazofaringiti, koniunqtiviti da riniti. daavadebis progresirebis da xvelis intensivobis matebasTan erTad moismineba mSrali da sxadasxva yalibis sveli xixini. zog pacientSi ismis

mstvinavi

lokaluri

sunTqva.

simptomatika:

perkutoruli

xmianobis

bronqitisaTvis lokaluri moyrueba.

ar

aris

krepitacia,

damaxasiaTebeli

bronquli

sunTqva,

aseT

SemTxvevaSi

gamosaricxia

mikoplazmuri etiologiis bronqitis

SemTxvevaSi

SesaZlebelia

pnevmoniis arseboba.

kanze gamonayaris gaCenac. 13

bronqitze eWvi unda iqnes mitanili im pacientebSi, romelTanac mwvave

respiraciuli

sruli

anamnezuri

infeqciis

gamokvleva

niSnebi unda

asocirebulia

moicavdes

xvelasTan.

garemo

aris

da

sigaretis zegavlenis dadgenas, epidemiologiur monacemebs. sruli obieqturi gamokvleva aucilebelia, raTa gamoiricxos xvelis sxva mizezebi,

rogoricaa

kardiovaskularuli

daavadebebi

da

filtvis

parenqimis dazianeba.

diagnostikur-laboratoriuli testebi sisxlis

saerTo

analizi

-

ar

iZleva

daavadebis

diagnostikis da misi mkurnalobis gansazRvris saSualebas. amitom ar aris mizanSewonili misi rutinulad Catareba. mwvave bronqitis dros SeiZleba

gamovlindes

leikopenia

an

leikocitozi,

limfocitozi,

Tumca es ar aris specifiuri am daavadebisaTvis. rentgenologiuri

gamokvleva

– mwvave bronqitis dros

gulmkerdis rentgenograma normaluria an aRiniSneba bronqogenuri gaZliereba.

gulmkerdis

rentgenografia

ar

tardeba

rutinulad.

gulmkerdis rentgenogramis Cvenebebia: ¾ pacients aqvs cxeleba, magram ar aqvs zemo sasunTqi gzebis dazianebis simptomebi; ¾ pacients aqvs Tanmxlebi davadeba, romelic xels uwyobs pnevmoniis ganviTarebas – bronqoeqtazia, diabeti, gulis, RviZlis an Tirkmlis paTologia; ¾ anamnezSi pnevmonia (< 1 weli); ¾ anamnezSi tuberkulozis arseboba; ¾ daavadebis gaxangrZliveba an uCveulo mimdinareoba; ¾ eWvi pnevmoniaze.

mkurnaloba mwvave

bronqitis

antibiotikoTerapia

ar

ZiriTadi aris

gamomwvevia

naCvenebi.

virusi,

antibiotikoTerapiaze

amitom unda

vifiqroT, Tu: ¾ zogadi mdgomareoba uaresdeba; ¾ cxeleba grZeldeba erT kviraze met xans; ¾ cxeleba Tavidan iwyeba; ¾ aRiniSneba profuzuli da Cirqovani naxveli; 14

¾ epidemiologiuri

situaciidan

gamomdinare

eWvia

mikoplazmur,

qlamidiur infeqciaze an yivanaxvelaze; ¾ Tu mwvave bronqitis simptomebTan erTad aRiniSneba sinusiti an otiti; ¾ Tu

daavadeba

SeuZliaT

mimdinareobs gazardon

(imunodeficiti,

im

faqtorebis

pnevmoniis

alkoholizmi,

fonze,

romelTac

ganviTarebis

gulis

qronikuli

riski

ukmarisoba,

filtvis qronikuli paTologia). mikoplazmur da qlamidiur infeqciaze eWvis dros rekomendebulia makrolidis gamoyeneba. mkurnalobis principebi bavSvebSi 1. mSvidi, komfortuli garemo; 2. siTxeebis damatebiTi miwodeba; 3. antipiretuli saSualebebi; 4. bavSvebSi

xvelis

damTrgunvelebis

gamoyeneba

amasTan

naxvelis

ar

amcirebs

daavadebis

xangrZlivobas,

evakuaciis

daTrgunvam

SeiZleba xeli Seuwyos baqteriul garTulebas;

5. bavSvebSi ar arsebobs mwvave bronqitis dros β2-agonistebis efeqturobis damadasturebeli monacemebi; 6. antihistaminuri preparatebi ar aris rekomendebuli, radgan isini iwveven naxvelis gamoSrobas da SeiZleba gaaZlieron xvela. mSobels unda miewodos informacia, rom dauyovnebliv mimarTos eqims,

Tu

bavSvs

gaZnelebuli;

gamoexata

daewyo

Semdegi

FRebineba

niSnebi:

yoveli

sunTqva

kvebis

Semdeg;

gaxda

ufro

ver

iRebs

siTxeebs; gamoixata zogadi mZime mdgomareoba – daTrgunva, Zilianoba. mkurnalobis principebi mozrdilebSi 1. siTxeebis damatebiT miwodeba bronquli sekretis gamoSrobis Tavidan acilebis mizniT; 2. sigaretis mowevisagan Tavis Sekaveba; 3. antipiretuli saSualebebi; 4. xvelis damTrgunveli saSualebebi xSirad iniSneba bronqitis dros. maT SeiZleba Seamciron xvela, magram maTi miReba ar amcirebs daavadebis xangrZlivobas. 15

5. amosaxvelebeli saSualebebis rutinuli gamoyeneba ar aris rekomendebuli.

naxvelis

gamaTxierebeli

saSualebebis

daniSvna SesaZlebelia mxolod webovani, Znelad gamosayofi naxvelis SemTxvevaSi; 6. bronqodilatatorebis gamoyeneba umniSvnelo efeqts iZleva gaxangrZlivebuli xvelis dros;

7. kortikosteroidebis gamoyeneba ar aris rekomendebuli. reabilitacia da dakvirveba Semdgomi meTvalyureoba Cveulebriv ar aris saWiro, garda im SemTxvevebisa, roca: ¾ mdgomareoba uaresdeba an axali simptomebi Cndeba; ¾ xvela xangrZlivdeba >1 Tveze; ¾ simptomebi meordeba (>3 epizodze weliwadSi).

adamianuri da materialur-teqnikuri resursi adamianuri resursi: ojaxis eqimi, ubnis Terapevti an pediatri. materialur-teqnikuri resursi: gamanaTebeli mowyobiloba xaxis dasaTvaliereblad, enis supresori (Spadeli), fonedoskopi.

protokoli

eyrdnoba

saqarTvelos

respiraciuli

asociaciis

“mwvave bronqitis marTvis” gaidlains.

16

mwvave bronqitis marTvis protokoli (stacionari) daavadebis definicia. mwvave bronqiti bronquli xis lorwovani garsis mwvave anTebaa, romelic grZeldeba 2-3 kviramde da romlis aucilebel simptoms warmoadgens xvela naxvelis gamoyofiT an mis gareSe.

simptomebi da niSnebi mwvave bronqiti uxSiresad gamowveulia respiraciuli virusebiT, amitom

igi

iwyeba

Semcivneba,

saerTo

respiraciuli sisuste,

infeqciis

msubuqi

niSnebiT,

cxeleba

rogoricaa

(araumetes

3

dRe),

cxviridan gamonadeni, yelis tkivili, kunTebis tkivili, xmis CaxleCa. ZiriTadi klinikuri niSani xvelaa, romelic daavadebis dawyebidan 2-4

dRis

Semdeg

iCens

Tavs.

Tavidan

is

mSrali,

Semawuxebeli

xasiaTisaa, Semdeg produqtiuli xdeba. naxveli Tavidan lorwovania, mogvianebiT

Cirqovani

SeiZleba

gamowveulia

leikocitebis

gaxdes.

migraciiT

Tumca

da

Cirqovani

yovelTvis

ar

naxveli

miuTiTebs

baqteriuli infeqciis arsebobaze. adreuli asakis bavSvebi naxvels ylapaven, rasac SeiZleba mohyves Rebineba. dinamikaSi naxveli TandaTan Txierdeba

da

5-10

dReSi

xvela

gaivlis.

bronqitis

simptomebi

Cveulebriv 2 kviramde grZeldeba, Tumca iSviaTad SeiZleba xvela gaxangrZlivdes 4-6 kviramde. temperatura

normaluria

an

subfebriluri.

adreul

etapze

SesaZloa gamoxatuli iyos nazofaringiti, koniunqtiviti da riniti. daavadebis progresirebis da xvelis intensivobis matebasTan erTad moismineba mSrali da sxadasxva yalibis sveli xixini. zog pacientSi SeiZleba moisminebodes mstvinavi sunTqva. bronqitisaTvis ar aris damaxasiaTebeli

lokaluri

simptomatika:

lokaluri

krepitacia,

bronquli sunTqva, perkutoruli xmianobia moyrueba. aseT SemTxvevaSi gamosaricxia pnevmoniis arseboba. mikoplazmuri

etiologiis

pnevmoniis

SemTxvevaSi

SesaZlebelia

kanze gamonayaris gaCena.

17

bronqitze eWvi unda iqnes mitanili im pacientebSi, romelTanac mwvave

respiraciuli

sruli

anamnezuri

infeqciis

gamokvleva

niSnebi unda

asocirebulia

moicavdes

xvelasTan.

garemo

aris

da

sigaretis zegavlenis dadgenas, epidemiologiur monacemebs. sruli obieqturi gamokvleva aucilebelia, raTa gamoiricxos xvelis sxva mizezebi,

rogoricaa

kardiovaskularuli

daavadebebi

da

filtvis

parenqimis dazianeba.

diagnostikur-laboratoriuli

testebi

da

specialistTa

konsultaciebi a) pirvel 4 saaTSi •

sisxlis saerTo analizi;



gulmkerdis organoebis rentgenologiuri kvleva;



Jangbadis saturaciis gansazRvra (Cvenebis mixedviT).

b) pirvel 24 saaTSi •

sisxlis saerTo analizi;



gulmkerdis rentgenologiuri kvleva;



Jangbadis saturaciis gansazRvra (Cvenebis mixedviT);



ekg (Cvenebis mixedviT)

g) pirvel 3 dReSi •

sisxlis saerTo analizi;



Sardis saerTo analizi;



gulmkerdis rentgenologiuri kvleva;



Jangbadis saturaciis gansazRvra (Cvenebis mixedviT).;



mikrobiologiuri kvleva (Cvenebis mixedviT);



serologiuri kvleva (Cvenebis mixedviT);



ekg (Cvenebis mixedviT).

sisxlis diagnostikis

saerTo da

misi

analizi

mkurnalobis

-

ar

gansazRvris

iZleva

daavadebis

saSualebas. mwvave

bronqitis dros SeiZleba gamovlindes leikopenia an leikocitozi, limfocitozi, Tumca es ar aris specifiuri am daavadebisaTvis.

18

rentgenologiuri

gamokvleva

– mwvave bronqitis dros

gulmkerdis rentgenograma normaluria an aRiniSneba bronqogenuri gaZliereba. gulmkerdis rentgenogramis Cvenebebia: ¾ pacients aqvs cxeleba, magram ar aqvs zemo sasunTqi gzebis dazianebis simptomebi; ¾ pacients aqvs Tanmxlebi davadeba, romelic xels uwyobs pnevmoniis ganviTarebas – bronqoeqtazia, diabeti, gulis, RviZlis an Tirkmlis paTologia; ¾ anamnezSi pnevmonia (< 1 weli); ¾ anamnezSi tuberkulozis arseboba; ¾ daavadebis gaxangrZliveba an uCveulo mimdinareoba; ¾ eWvi pnevmoniaze. etiologiuri virusis

gamoyofa,

kvleva Tumca

- nazofaringuli sekretidan SeiZleba

es

ar

aris

aucilebeli

diagnozis

dasasmelad an mkurnalobisTvis. vinaidan mwvave bronqiti ZiriTadad virusuli genezisaa, ar aris rekomendebuli naxvelis mikrobiologiuri Tu mikroskopuli kvlevis Catareba. filtvis

funqciis

S e s w a v l a . filtvis funqciis Seswavla

tardeba bronqul asTmaze eWvis dros.

mkurnaloba mwvave

bronqitis

antibiotikoTerapia

ar

ZiriTadi aris

gamomwvevia

naCvenebi.

virusi,

amitom

antibiotikoTerapiaze

unda

vifiqroT, Tu: ¾ zogadi mdgomareoba uaresdeba; ¾ cxeleba grZeldeba erT kviraze met xans; ¾ cxeleba Tavidan iwyeba; ¾ aRiniSneba profuzuli da Cirqovani naxveli; ¾ epidemiologiuri

situaciidan

gamomdinare

eWvia

mikoplazmur,

qlamidiur infeqciaze an yivanaxvelaze; ¾ Tu mwvave bronqitis simptomebTan erTad aRiniSneba sinusiti an otiti; ¾ Tu

daavadeba

SeuZliaT

mimdinareobs gazardon

im

faqtorebis

pnevmoniis

fonze,

ganviTarebis

romelTac riski

19

(imunodeficiti,

alkoholizmi,

gulis

qronikuli

ukmarisoba,

filtvis qronikuli paTologia). mikoplazmur da qlamidiur infeqciaze eWvis dros rekomendebulia makrolidis gamoyeneba. mkurnalobis principebi bavSvebSi 1. mSvidi, komfortuli garemo; 2. siTxeebis damatebiTi miwodeba; 3. antipiretuli saSualebebi; 4. bavSvebSi

xvelis

damTrgunvelebis

gamoyeneba

amasTan

ar

naxvelis

amcirebs

daavadebis

xangrZlivobas,

evakuaciis

daTrgunvam

SeiZleba xeli Seuwyos baqteriul garTulebas;

5. bavSvebSi ar arsebobs mwvave bronqitis dros β2-agonistebis efeqturobis damadasturebeli monacemebi; 6. antihistaminuri preparatebi ar aris rekomendebuli, radgan isini iwveven naxvelis gamoSrobas da SeiZleba gaaZlieron xvela. mSobels unda miewodos informacia, rom dauyovnebliv mimarTos eqims,

Tu

bavSvs

gaZnelebuli;

gamoexata

daewyo

Semdegi

FRebineba

niSnebi:

yoveli

sunTqva

kvebis

Semdeg;

gaxda

ufro

ver

iRebs

siTxeebs; gamoixata zogadi mZime mdgomareoba – daTrgunva, Zilianoba. mkurnalobis principebi mozrdilebSi 1. siTxeebis damatebiT miwodeba bronquli sekretis gamoSrobis Tavidan acilebis mizniT; 2. sigaretis mowevisagan Tavis Sekaveba; 3. antipiretuli saSualebebi; 4. xvelis damTrgunveli saSualebebi xSirad iniSneba bronqitis dros. maT SeiZleba Seamciron xvela, magram maTi miReba ar amcirebs daavadebis xangrZlivobas. 5. amosaxvelebeli saSualebebis rutinuli gamoyeneba ar aris rekomendebuli.

naxvelis

gamaTxierebeli

saSualebebis

daniSvna SesaZlebelia mxolod webovani, Znelad gamosayofi naxvelis SemTxvevaSi; 6. bronqodilatatorebis gamoyeneba umniSvnelo efeqts iZleva gaxangrZlivebuli xvelis dros; 20

7. kortikosteroidebis gamoyeneba ar aris rekomendebuli.

specialistTa konsultacia: a. yel-yur-cxviris specialisti; b. kardiologi, qirurgi, fTiziatri (Cvenebis mixedviT).

reabilitacia da dakvirveba Semdgomi meTvalyureoba Cveulebriv ar aris saWiro, garda im SemTxvevebisa, roca: ¾ mdgomareoba uaresdeba an axali simptomebi Cndeba; ¾ xvela xangrZlivdeba >1 Tveze; ¾ simptomebi meordeba (>3 epizodze weliwadSi).

protokoli

eyrdnoba

saqarTvelos

respiraciuli

asociaciis

“mwvave bronqitis marTvis” gaidlains.

adamianuri da materialur-teqnikuri resursi adamianuri resursi: Terapevti an pediatri. materialur-teqnikuri resursi: gamanaTebeli mowyobiloba xaxis dasaTvaliereblad,

enis

supresori

(Spadeli),

fonedoskopi,

rentgenografiis aparati, ekg, spirografiis aparati.

21

mwvave bronqitis marTvis algoritmi

pnevmoniis niSnebi saxezea? •

respiraciuli distresi;



guliscemis sixSire >100/wT –ze;



sunTqvis sixSire * >24/wT –ze;



temperatura >380C;



lokalurad perkutoruli xmis moyrueba,

ifiqreT pnevmoniaze (ix.

diax

pnevmoniis marTvis gaidlaini)

krepitacia, bronquli sunTqva ara gulmkerdis rentgenografia da sxva laboratoriuli kvleva rutinulad ar aris saWiro

xangrZlivoba < 10-14

xvelis xangrZlivoba >

xvelix xangrZlivoba 4-

dReze, mdgomareoba

10-14 dReze

8 kvira

damakmayofilebeli • simptomebis kontroli; • siTxeebis damatebiT miwodeba

ifiqreT yivanaxvelasa an atipur (mikoplazma, qlamidia) infeqciaze

•• • •

**bavSvebSi xvelis damTrgunveli da amosaxvelebeli saSualebebis efeqturoba ar aris dadasturebuli. ***mSobelma dauyovnebliv unda mimarTos eqims, Tu bavSvs gamoexata: Zilianoba; gaZnelebuli sunTqva; Rebineba yoveli kvebis Semdeg; ver iRebs siTxeebs.

• asTma; • ucxo sxeuli;

• xvelis sawinaaRmdego pacientTan/mSobelTan saSualebebi**; isaubreT: antipiretuli saSualebebi; antibiotikis uefeqtobaze; daavadebaze; garemos gamRizianeblebTan antibiotikis gamoyenebas kontaqtis SezRudva. Tan dakavSirebul riskze

ifiqreT sxva mizezze:

Tu dadasturda laboratoriuli kvleviT, gamoiyeneT makrolidi

• tuberkulozi; • mukoviscidozi; • bronqoeqtazia; • fqod da sxva.

ganmeorebiTi konsultacia da gamokvleva saWiroa, Tu: • mdgomareoba uaresdeba*** an Cndeba axali simptomebi; • xvela xangrZlivdeba 1 Tveze met xans; • simptomebi meordeba (>3 epizodze weliwadSi). * bavSvebSi pnevmoniis erT-erT ZiriTad sadiagnostiko niSnad miCneulia sunTqvis sixSire: • 2 Tvemde > 60-ze wuTSi, • 2-dan 12 Tvemde > 50-ze wuTSi, • 12 Tvidan 5 wlamde > 40-ze wuTSi, • 5 welze meti asaki > 30 -ze wuTSi. sunTqvis sixSiris daTvla unda moxdes erTi wuTis ganmavlobaSi, rodesac bavSvi mSvid mdgomareobaSia da ar tiris. bavSvebSi gulmkerdis retraqcia (gulmkerdis qveda mesamedis Cazneqva sunTqvis procesSi) miCneulia mZime pnevmoniis erT-erT ZiriTad sadiagnostiko niSnad, Tumca gaTvaliswinebuli unda iyos, rom msubuqi retraqcia damaxasiaTebelia axalSobilebsa da 22 Cvil bavSvTa asakisTvis da iTvleba normad.