UŽICE NEKAD I SAD Najstarija prošlost Ostali nalazi eneolitskog perioda
Ostali nalazi eneolitskog perioda dr Mihailo Zotović U vremenu o kome je reč, javljaju se i prvi začeci metalurgije. U eneolitskom sloju naselja u Staparima nađen je jedan amforni komad bakra, a na Jovinom bregu jedno bakarno šilo četvrtastog preseka, slično odgovarajućim nalazima iz Zlotske pećine ili sa Bublja kod Niša. Dalju evoluciju svakako predstavlja pojava bakarnih sekira. One se, kako izgleda, najpre javljaju u pljosnatoj formi, kao što nam pokazuje jedan takav nalaz sa Bubnja datovan fazom Bubanj-Hum I, a zatim u razvijenoj složenoj formi od kojih su sa nalazišta užičkog kraja poznati tipovi sa prelomljenom osovinom jednom oštricom i sekire čekići sa oštricom na jednoj i pljosnatim čekićem na drugoj strani i elipsoidnim otvorom za nasađivanje. Prvom tipu pripada pet sekira iz Ševljuga kod Kosjerića i jedna iz Šljivovice u zlatiborskom kraju. Tehnološku i tipološku evoluciju na očigledan način dokumentuju dve kamene sekire iz Rače kod Bajine Bašte koje u osnovi pripadaju istom tipu, odnosno tipu koji je najpre rađen u kamenu i iz koga je nastao finiji i sa više elegancije urađen oblik liven u bakru.
Sekira Zarožje, Bakarna sekira sa krstastim sečivom - eneolit. (Narodni muzej - Užice)
Kao što se iz dosadašnjeg moglo zaključiti, kulturni pa i hronološki kontinuitet prelaznog razdoblja dosta dobro je zastupljen na širem području užičkog kraja što potvrđuju brojni primeri, karakteristične pojave i oblici materijalne proizvodnje. On se naročito dobro uočava ako se posmatra u okviru pojava u prostoru ne vezujući se isključivo za samo jedno arheološko nalazište. Ako bismo pokušali da na osnovu svega što je dosada rečeno o prelaznom periodu u ovom kraju napravimo jednu opštu sliku, uzimajući u obzir samo neko opšte ali karakteristične pojave, onda bismo došli do sledeće kulturne i relativno hronološke situacije: na vinčansko-pločničku fazu, čiji kraj, između ostalog, dokumentuje zdela-žrtvenik sa tri visoke noge iz Radoinje, koja se datuje fazom vinča-pločnik II-b , nadovezuje se bubanjsko-humska faza I-a/b sa drškama u obliku jadca sa naselja u Rasnoj i Kulinama iz doline Velikog Rzava. Bušene kamene sekire-čekići, kao i bakarne sekire, uglavnom se uklapaju u bubanjsko-humsku fazu II, a tako i kupasti pri vrhu bušeni zemljani tegovi i drugi, ovoj fazi odgovarajući materijal sa gradinskih naselja, kao i sa eneolitskog naselja multisoft.rs
1
UŽICE NEKAD I SAD Najstarija prošlost Ostali nalazi eneolitskog perioda Jovan breg u Višesavi. Sa ovom fazom uglavnom su paralelni i badensi i badensko-kostolački elementi kao i Bodrogkeresztur i Salcuta grupa, koja datovana svojom III i IV razvojnom fazom. Najzad, pojava sudova sa dve naspramno postavljene drške koje ne prelaze obod i koje poznajemo iz naselja sa Kulina i humke III u Vranjanima, ukazuju na tok razvoja faze Bubanj-Hum III, u kojoj su i dalje zastupljeni odgovarajući tipovi bušenih kamenih i bakarnih sekira. To je već period koji u kulturno hronološkom pogledu označava početak bronzanog doba u užem smislu reči. U širem istorijskom pogledu, to je vreme u kome dolazi do postepene stabilizacije prilika i procesa formiranja etnički definisanog stanovništva Balkana čiji su oblici nastali iz simbioze autohtonog i indoevropskog populacionog substrata.
Sekire Ševrljuge, Kamena i bakarna sekira - 1. rečica Rača, 2. Ševrljuge - eneolit. (Narodni muzej - Užice)
multisoft.rs
2
